Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Page 137

136
Aldrei framar öðrum þjóðum háð
Paul J. Halldorson, sonur fornvinar föður Unnar Benediktsdóttur Bjark-
lind, flutti löndum sínum á Vísissamkomunni í Chicago áþekkan boðskap
um sögu Íslands og Íslendinga og Hulda á Þingvöllum. En á meðan Hulda
þagði alveg yfir að til lýðveldisins var stofnað 1944 í skjóli bandarísks her-
valds og með samþykki bandarískra stjórnvalda þá lagði Paul J. Halldorson
áherslu á að engin þjóð á meginlandi Norður-Ameríku gæti látið Ísland
falla í hendur evrópskra árásarmanna. Hann sá glöggt af sínum bandaríska
sjónarhóli að Ísland var ekki norðan við stríð og setti því framtíð íslenska
lýðveldisins í samband við heimsstríðið og úrslit þess og þá heimsmynd
sem var að verða til í lok styrjaldarinnar. Þrátt fyrir heitstrengingarn-
ar var Íslendingum um megn að vernda landið og varna örlagaslysum.
Kaldhæðni örlaganna olli því að Ameríka, landið sem Benedikt á Auðnum
ásakaði Jón Halldórsson fyrir að elska meira en fólkið á Íslandi, varð það
skjól sem íslenskir ráðamenn sóttu traust sitt í á áratugunum eftir stríð.61
ÚTDRÁTTUR
„Syng, frjálsa land, þinn frelsissöng“
Unnur Benediktsdóttir Bjarklind (1881–1946), Hulda, fékk verðlaun í ljóðasam-
keppni fyrir kvæðið „Söngvar helgaðir þjóðhátíðardegi Íslands 17. júní 1944“. Það
var frumflutt á lýðveldishátíðinni á Þingvöllum 17. júní 1944. Kvæðið er þjóðern-
islegt og þar er lögð áhersla á frelsi og frelsisbaráttu þjóðarinnar: „Svo aldrei framar
Íslands byggð/ sé öðrum þjóðum háð“. Hinn 18. júní hélt Íslendingafélagið Vísir í
Chicago samkomu þar sem Paul J. Halldorson iðnrekandi (1883–1964) hélt ræðuna
„Iceland’s Unique Destiny“ til að minnast lýðveldisstofnunarinnar. Í ræðu sinni rakti
Paul sögu Íslendinga og velti fyrir sér framtíð lýðveldisins frá bandarískum sjón-
arhóli. Jón Halldórsson (1838–1919), faðir Pauls, var einn af þeim Íslendingum sem
fyrst fluttu til Bandaríkjanna. Hann fór 1872 til Milwaukee í Wisconsin og nam land
í Nebraska 1874. Hann var vinur Benedikts Jónssonar á Auðnum (1846–1939), föð-
ur Unnar, og skrifuðust þeir á um langt árabil. Hér eru borin saman viðhorfin sem
koma fram í hátíðarkvæði Huldu og ræðu Pauls – skoðanir heima og heiman.
Efnisorð: Viðhorf Vestur-Íslendinga til heimalandsins, sjálfsmynd Vestur-Íslendinga,
frelsi Íslendinga, lýðveldi
61 Sjá Valur Ingimundarson, „Samskipti Íslands og Bandaríkjanna og kalda stríðið
á fimmta og sjötta áratugnum“, Íslenska söguþingið 28.–31. maí 1997. Ráðstefnurit,
1. bindi, ritstj. Guðmundur J. Guðmundsson og Eiríkur K. Björnsson, Reykjavík:
Sagnfræðistofnun, 1998, bls. 231–241.
úLfAR BRAGAson