Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Side 189

188
Það sem báðir þessir höfundar gera, og það sem gerist þegar höfundur
„túlkar“ sína eigin menningu fyrir annarri sem er miðlægari, er að leggja
fram greiningu á röskun. Ashcroft og félagar tala um að þessi tegund eft-
irlendubókmennta sé „um tómarúm, sálfræðilegt hyldýpi milli menning-
arheima. Þjóðmenningarlegar lýsingar virka ekki sem átthagaskáldskapur
[sem mætti skilja sem leið til að gera sjálfan sig framandi, exótískan], heldur
sem aðaleinkenni á byggingu verksins“ (bls. 63). Við höfum þar af leiðandi
fært okkur frá átthagaskáldskap og staðháttum að kjarna sköpunarverksins
– sjálfri byggingunni. (Satt að segja koma umræður um tungutak „þjóð-
ernis“ og „staðhátta“ ekki að neinum notum hér.) Við rekumst á ósamræmi
sem hefði verið metið sem augljóst merki um skort á sköpunargáfu út
frá fyrri forsendum og verkið þá talið skorta æskilegan „trúverðugleika“.
Skilningur okkar á „trúverðugleika“ gæti einfaldlega hafa verið á villigöt-
um frá upphafi því ef við getum ekki séð menningarlegu blæbrigðin sem
verið er að tjá – þá erum við heldur ekki orðin fær um að sjá að þau eru
raunveruleg. Ashcroft og félagar vara við því að í slíkum tilfellum höfum
við gerst sek um mislestur. Þau vitna í kanadíska ljóðskáldið Dennis Lee
og vekja þannig athygli á því að „það að koma auga á þessa gloppu, við-
urkenna hana og gera hana að réttmætu umfjöllunarefni í eftirlendufræð-
um er ekki merki um galla og ótrúverðugleika heldur er í því fólgin þýð-
ingarmesta yfirtakan“ (bls. 63).37
Það sem þessir rithöfundar hafa gert, með orðum Ashcrofts og félaga, er
að „eigna sér tungumálið [ensku] og endurstaðsetja það á ákveðnu menn-
ingarsvæði, en viðhalda jafnframt heilindum þess Ókunnna sem hefur í
tímans rás verið beitt til að halda eftirlendunum á útjaðri valds, ‚trúverð-
ugleika‘ og sjálfs raunveruleikans“ (bls. 77). Grein eftir Ingrid Johnston
um að kenna fjölþjóðlegar bókmenntir í kanadískum skólastofum varpar
ljósi á málið. Hún lýsir basli sínu við viðfangsefnin trúverðugleika, umboð
og bókmenntastaðla, og víkkar út umræðuna með dýpri spurningum um
37 Sjá einnig Dennis Lee, „400: Coming Home“, boundary 2 3:1 (1974), bls. 23.
Dennis Lee fæddist 1939 og ólst upp í Toronto. Meðal bóka hans eru Civil Eleg-
ies, Kingdom of Absence, Riffs og Nightwatch. New and Selected Poems 1968–1996.
Það er forvitnilegt að hvorki Ha Jin, Maxine Hong Kingston, Chang-rae Lee né
Kazuo Ishiguro notast við það „millimál“ (sjá Ashcroft o.fl. bls. 66–68) sem jafnan
einkennir eftirlendutexta. Þó hefur Amy Tan skrifað um uppgötvun sína á „milli-
máli“ þegar hún komst að því að hún getur skrifað ensku með hreim, og getur notað
kínverska ensku móður sinnar sem mállýsku án þess að það sé lesið sem „bjöguð
enska“ eða vitlaus enska.
KRistJAnA GunnARs