Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Side 195

194
félagsins.9 Því þótt hinsegin fólk gerist háværari aðilinn í samtali sínu við
samfélagið einu sinni á ári á hinsegin dögum er ekki þar með sagt að það
hafi skilgreiningarvald yfir sjálfu sér, ólíkt því sem Ármann ýjar að. Það
hefur þvert á móti takmarkaða stjórn á því hvernig framkoma þess er túlk-
uð og skilin. Til dæmis er hægt að lesa drag sem allt í senn, afturhaldssemi,
grín og glens, róttækan gjörning eða jafnvel merkingarleysu þegar og ef
ríkjandi kynjakerfi líður undir lok. Hinsegin fólk glímir þannig stöðugt við
orðræðu sem það hefur ekki vald yfir en reynir þó að hafa áhrif á. Innan
hennar er fólk gagnkynhneigt þar til annað kemur í ljós og ástin er milli
karls og konu nema annað sé sérstaklega tekið fram. Hinsegin fólk stendur
því frammi fyrir tveimur möguleikum. Annars vegar getur það tekist á við
ríkjandi valdakerfi og minnt á tilvist sína, þótt það þurfi þá að nota orð sem
geta ítrekað þá flokkun sem barist er gegn. Hins vegar getur það horfið
frá hinsegin baráttunni og lagt niður hugtökin sem henni fylgja, en hættan
er þá sú að hinsegin fólk hverfi sporlaust inn í hinn gagnkynhneigða, sís-
kynjaða fjölda. Judith Butler segir einmitt í bók sinni Gender Trouble að
ef skjönun, þ.e. afbygging á ríkjandi valdakerfum, sé möguleg muni hún
óhjákvæmilega eiga sér stað innan kerfisins,10 en ekki utan þess í þögn og
merkingarleysi. Því má efast um þá ályktun Ármanns að róttækni sé falin í
því að hafna alfarið kynja- og kynhneigðarflokkum og taka sér stöðu fyrir
utan þá. Þvert á móti má líta svo á að með slíkri höfnun sé verið að gefa
ríkjandi orðræðu kost á að iðka vald sitt óáreitt.
Það er grundvallaratriði að átta sig á því að innan þeirra valdakerfa
sem móta samfélag okkar eru gagnkynhneigð og sís-kynjun enn ríkjandi,
jafnvel þótt nokkur sátt ríki um að samkynhneigð sé hluti af tilveru okkar
og fái að vera það áfram. Rétt eins og Ármann bendir á í grein sinni hafa
„frjálslyndu framfaraöflin í þessari deilu aldrei náð að taka sér nauðsynlegt
vald yfir orðræðunni“,11 enda hefði það falið í sér byltingu á samfélagsvið-
miðum. Þetta er lykilatriði þegar staða hinsegin fólks og orðræðan um það
er skoðuð. Gagnkynhneigðin er enn viðmiðið og aðrar kynhneigðir frávik.
Sís-kynjun er svo yfirgnæfandi sterkt norm að um það þarf vart að fjölyrða.
9 Hér bendum við á grein eftir Judith Butler: „Imitation and Gender Subordination“,
The Lesbian and Gay Studies Reader, ritstj. Henry Abelove, Michele Aina Barale og
David M. Halperin, New York: Routledge, 1993, bls. 307–320. Í henni fjallar Butler
um óeðli og óstöðugleika sjálfsmynda og flokka í tengslum við hið endurskapaða
og ítrekaða gagnkynhneigða forræði en einnig um notagildi þeirra og möguleika.
10 Judith Butler, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, London og
New York: Routledge, 1990, bls. 127.
11 Ármann Jakobsson, „Judy Garland er löngu dauð“, bls. 201.
íRis ELLEnBERGER oG svAndís AnnA siGuRðARdóttiR