Jón á Bægisá - 01.12.2010, Blaðsíða 65

Úr Stylistique comparée du frangais et de l’anglais
minna á samhenginu eða aðstæðunum, skilningsins vegna, getur lesand-
inn látið hjá líða að skoða aftur samhengi og aðstæður.
Astæðu þessarar útskýringar er að finna annaðhvort í merkingarfræði
eða formgerð.* 1 2 Ymist er eitt orð almennara en jafngilt orð í markmálinu
sem þar af leiðandi er nákvæmara (bera má saman t.d. atterrir og débarquer
við to land),1 eða þá að formgerð málsins útheimtir að notað sé orðalag
sem reynist fylgja raunveruleikanum fast á eftir.3 Þar sem franska er ekki
auðug að sagnorðum með forsetningum er hún skýrari þegar Walk in er
þýtt Entrez sans frapper [Gangið inn án þess að banka]. Það þýðir ekki að
þessi áletrun á hurð sé fullkomlega augljós fyrir enskumælandi mann, en
athygli vekur þó að það hversu skýr áletrunin er veltur miklu fremur á
aðstæðunum heldur en í tilfelli frönsku þýðingarinnar.
Ávinningurinn er ekki nema á yfirborðinu ef hann bætir engu við
merkingu setningarinnar. Þetta á við um uppfyllingarorð,4 orð sem ein-
ungis hafa það hlutverk að krydda setninguna5 og auka við stílinn, eða
bara uppfylla ákveðna tjáningarþörf sem ekki er nauðsynlegt í rökréttu
tilliti. I bók sinni Words and Idioms bendir Logan P. Smith réttilega á
hreyfigildi6 smáorða7 í ensku. I orðatiltækjum eins og hurry up og cheer
upw eykur up ekki á nákvæmni þeirra og það sama á við um down í fyrsta
dæminu hér að neðan.
Dæmi i: On the way down from London to Brighton: En allant de Londres a
Brighton [Á leiðinni frá London til Brighton].8 Hér hefur down hreyfigildi,
fremur en merkingargildi, og gefur til kynna leiðina til staðar sem talinn
er vera síður mikilvægur. Franskan skeytir hins vegar ekkert um það og því
er hægt að sleppa því að taka tillit til down í frönsku þýðingunni. Það gæti
er óljóst til hvaða nafnorðs skírskotað er. Hér vísar elle til la phrase (setningin) ofar í text-
anum og er nafnorðið endurtekið í þýðingunni svo ekki fari á milli mála hver skírskot-
unin er.
1 Hér eru orðaskipti í þýðingu (transposition) þar sem í stað lýsingarorða (sémantique og
structurai) eru sett nafnorð (merkingarfræði og formgerð).
2 Atterir þýðir að lenda (flugvél) og débarquer þýðir að stíga frá borði (frá farartæki, t.d.
flugvél, skipi eða lest).
3 Hérna er líka hugsanleg að þýða „færa raunveruleikann nær“.
4 Expiétifer lýsingarorð og þýðir „fylli-“ eða „uppfyllingar-". Hér er notað nafnorð þ.e.
„uppfyllingarorð”, sem er dæmi um orðaskipti.
5 Hér er bætt inn „setninguna“ til að undirstrika að enn sé verið að vísa í hana, sbr. setn-
ingin á undan,
6 „Hreyfigildi“ er hér þýðing á valeur cinétique.
7 Particide er smáorð sem stendur með sagnorðum í ensku og myndar fast orðasamband.
8 Einnig væri hægt að segja á frönsku: En descendant de Londres á Brighton (descendre merk-
ir „að fara niður“).
á fSc/yáiá- Ég kann að i>ýða; það kunnið þið ekki.
63