Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Síða 39

E n g i n g l æ pa s a g n a k r e p pa
TMM 2009 · 1 39
með því að lesa fréttir, hefur steypt sér í skuldir með hlutabréfabraski,
svo himinháar reyndar að hann sér ekki fram úr vandanum. Hann býr
með konu sinni Bergljótu í húsi í Grófinni sem hann sér fram á að missa,
einkadóttirin er flutt að heiman en hún hefur ávallt leitað fremur til
móðurafa síns og ömmu en foreldra. Gilbert er vonsvikinn eftir pers-
ónulega ósigra, bæði í einkalífi og fjármálum, og þau vonbrigði hafa leitt
hann út í brask og vitleysu, þar sem hann ímyndar sér að hann geti öðl-
ast sterkari stöðu í lífinu með því að efnast: „Ég vildi sem sagt verða
ríkur en hafði ekki hugmynd um hvernig ég ætti að koma því í kring.“
(12)
Vonbrigði Gilberts liggja djúpt. Hann hefur alla tíð reynt að koma ár
sinni vel fyrir borð, verið félagi í Flokknum og gætt sín á að spila sam-
kvæmt leikreglum þess spillta Íslands sem lýst er í bókinni. Faðir hans
var Joop de Vries, gamall nasisti og athafnamaður, sem síðan gerðist
viðskiptajöfur á Íslandi. Hann var alræmdur í kvennamálum og móðir
Gilberts, Lára, var eitt af mörgum fórnarlömbum hans. Gilbert er hins
vegar kenndur við Benjamín bruggara. Hálfbróðir hans, Kristleifur de
Vries, er aftur á móti ekki sonur Joops heldur líklega norðmanns nokk-
urs en er kenndur við hann og alinn upp í auði hans. Kristleifur hefur
grætt ótæpilega á alls kyns braski og bisness og virðist hafa nef fyrir
slíku, ólíkt Gilberti. Þegar Gilbert sér fram á gjaldþrot leitar hann til
Kristleifs og Kristleifur býður honum upp á lausn – að greiða allar hans
skuldir gegn því að hann drepi fyrir sig mann.
Þetta ósiðlega tilboð er rauði þráðurinn í þessari sögu og vissulega
fæst höfundur við áhugaverðar og krefjandi spurningar. Hversu langt er
manneskja reiðubúin að ganga fyrir efnisleg gæði – hvað þarf til að
manneskja taki líf annarrar manneskju? Hins vegar líður sagan nokkuð
fyrir það að Gilbert Benjamínsson er aum aðalpersóna úr hófi fram.
Hann hefur komið sjálfum sér í vandann og viðbrögð hans eru að
þamba rauðvín og vorkenna sér. Það er ekki nema von að dóttir hans og
eiginkona séu þreyttar á honum en illu heilli er hætt við að lesendur
verði það líka og þar sem sagan hverfist um hann skapar það ákveðin
vandræði. Hins vegar kemur á móti að höfundur kafar á dýptina í sið-
ferðisefnum sem gerir það að verkum að bókin situr í lesanda löngu eftir
lestur.
Óttar M. norðfjörð vakti ómælda athygli með síðustu sögu sinni,
Hnífur Abrahams (2007) en hún var nokkurs konar íslenskur da Vinci-
lykill, hressilega skrifuð og vel unnin. Óttar heldur áfram að hagnýta sér
„menningararfinn“ í nýrri sögu, Sólkross, en þar er fornleifafræðingur-
inn Embla Þöll (vissulega viðeigandi nafn fyrir fornleifafræðing sem
TMM_1_2009.indd 39 2/11/09 11:27:27 AM