Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Qupperneq 87

F r á m i ð l u n t i l 2 0 0 m í l n a l a n d h e l g i
TMM 2009 · 1 87
að höfðu numið í danmörku, og enda fengu þeir oft að heyra að þeir
væru danskir málaliðar að borga fyrir gamla greiða.
Einn helsti talmaður lögskilnaðarmanna var Jón Blöndal hagfræð-
ingur, sem verið hefur óvenjulegur gáfumaður. Hann skrifaði haustið
1943 margar greinar um þessi efni í Alþýðublaðið, og m.a. átti hann í
lögfræðilegri ritdeilu við Bjarna Benediktsson. Hann endar eina grein
sína með svofelldum orðum:
Þegar svo hér við bætist að við með einhliða sambandsslitum bökum okkur
óvild sambandsþjóðar okkar og eigum einnig á hættu að sæta ámæli annarra
þjóða, ætti mönnum með einhverja ábyrgðartilfinningu ekki að verða erfitt
valið. Þeir menn, sem þrátt fyrir öll rök og móti öllum reglum drengskapar og
velsæmis, ákveða að ráða sjálfstæðismálunum til lykta á hinum vafasama van-
efndagrundvelli, taka á sig þunga ábyrgð gagnvart þjóð og þingi og mega vera
við því búnir að standa reikningsskap gerða sinna, ekki aðeins fyrir alþjóðlegum
gerðardómstóli, heldur fyrir hinum mikla dómi sögunnar.
Bæði Morgunblaðið og Þjóðviljinn studdu hins vegar hraðskilnaðar-
menn, þeir voru þjóðernissinnar þeirra tíma.
Í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins í október 1943 var fjallað um pers-
ónuna Jón Blöndal, persóna hans var mjög dregin inn í þessar umræður.
Þar sagði:
Jón er á móti þjóð sinni í sjálfstæðismálum. Slík afbrigði eru alltaf til meðal
allra þjóða. Slíkir menn hafa alltaf verið til hér á landi. Þeir hafa verið fáir, þeim
fer fækkandi, menn héldu að þeir væru horfnir úr sögunni. Það virðist ekki
vera. Þeir eru verstir sjálfum sér, en fyrir framtíð þjóðarinnar ættu þeir að vera
meinlausir, svo fáir eru þeir og smáir.
Þjóðviljinn barðist líka hetjulegri og þjóðernissinnaðri sjálfstæðisbar-
áttu. Í fréttaskýringargrein um svipað leyti sagði: „Þetta er samstarf
nasista og Quislinga Alþýðuflokksins gegn sjálfstæði Íslands“.
Síðan sagði:
Þýski nasisminn hefur átt og á sína erindreka í öllum löndum. Hann hefur jafnt
í Frakklandi sem danmörku, Belgíu og noregi unnið að því að skapa sér þá
fimmtu herdeild, sem á úrslitastundu viðkomandi þjóða hefur brugðist henni
og svikið sjálfstæði hennar. Það þarf því engan að undra þó menn krefjist þess
að ekkert sé gert í sjálfstæðismálum Íslendinga, hlýði röddunum frá Berlín sem
eðlilega hamast gegn lýðveldisstofnun á Íslandi.
Þetta var virðulegur umsnúningur í Þjóðviljanum frá því þremur árum
fyrr. Þá ber þess að gæta, að sumarið 1941 hafði Hitler ráðist með her
sinn inn í Sovétríkin, og öll alþjóðamálin komin í annan farveg.
TMM_1_2009.indd 87 2/11/09 11:27:30 AM