Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 6

4
ÚRVaL
Tito marskálkur, forseti Júgóslavíu.
Það er því engin furða ])ótt litla
Kumrovechúsinu hafi verið breytt
í safnhús, helgidóm hins umdeilda
drottnara Júgóslavíu, sem stundum
getur verið torskilinn, en alltaf
athygjisverður. Stóra kastaníutréð
fyrir framan húsið hefur með tím-
anum elzt og skotið frjóöngum, og
forsytiarunnarnir og stjúpmæðra-
hlómaheðin standa í meiri hlóma
en þgu gerðu áður. En í tveimur
fremri herbergjum hússins standa
rokkur, rúm og borð móður Broz,
og heimagerð trévagga Josips litla,
enn á sínum fyrri stöðum. Sömu-
leiðis fornar vaxmyndir af hinni
Iíeilögu fjölskyldu, sem bera vott
um, að móðir Josips hefur verið
staðföst i sinni kaþólsku trú, en
nú eru þær aðeins betur varðveitt-
ar undir nýtízku glerhjálmi.
Þessi helgidómur nægir til þess
að endurspegla hinn óbrotna upp-
runa ])ess manns, sem framar öll-
um öðrum samtímarmönnum (að
Sir Winston Churchill undanskild-
um) getur með réttu stært sig af
því, að hafa valdið stefnubreyt-
ingu í mannkynssögu vorra tíma
— ekki einu sinni, heldur tvisvar.
Og enn eru áhrif hans all mikil í
alþjóða- stjórnmálum, einkum á
innbyrðis afstöðu vestrænu ríkj-
anna og hins kommúníska helm-
ings veraldarinnar, þvi að hann hef-
ur skapað nýjan skóla í kommún-
ískum hugsunarhætti, sem hefur
vikið til hliðar hinu gamla og úr
sér gengna slagorði um heimsbylt-
ingu, og sett i staðinn þá reglu, að
hinar ýmsu þjóðir geti valið um
ýmsar leiðir til sósialisma.
Að líkindum er þetta hans mesta
afrek. Það hefur breytt sovéska
heimsveldinu úr harðmúlbundinni
ríkjasamsteypu, sem stjórnað var
frá einni miðstöð, í sveigjanlegra
samband einstakra ríkja, hefur
skapað fyrirmynd, sem ríkin á
Dónársléttunni hafa fyglt í æ rik-
ara mæli, unz það eru engar ýkjur
að segja, að hinn kyndugi hópur
forsela forsætisráðherra, flokksrit-
ara — eða hver það nú er, sem
völdin hefur í hverju einstöku
kommúnistaríki — að „nú séu þeir
allir Títóar“.
Til að valda slíkri breytingu
þurfti djúpsæjan hugsuð, sókn-
djarfan og gæddan miklu hugrekki,
í stuttu máli: mann, mörgum kost-
um búinn. Og það er nákvæmlega
það, sem Tító er. Lítum á hann
núna, roskinn, en fríðan sýnum
enn þá, snyrtimannlegan, klæddan
litríkum einkennisbúningum með
orðum og borðum og glansandi
skóm, sem sjálfur Hermann Göring
hcfði verið fullsæmdur af, með
demantshring á fingri, gimsteina-
nælu i bindinu - persónan sjálf
heillandi, samkvæmisljón, maður
freistast nærri til að segja: blátt
áfram reglulegt mannljón.
Hvernig hefði hann með öðrum
hætti átt að láta til sín taka í þeim
harðneskjufulla heimi, sem hann
á uppruna sinn i? Hann fór í kirkju
til að þóknast móður sinni, en orða-
senna, sem hann lenti í við prest-
inn, leiddi i ljós meðfæddan
þrjózkuanda hjá hinum tólf ára
gamla Josi]) — og síðan hefur hann
aldrei sótt guðsþjónustu. Hann
hafði lært vélfræði, en áðnr en