Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 15

FUGLAR ERU FURÐUVERK
13
10 sinnum næmari fyrir veikri
birtu en augu okkar. Haukurinn
hefur stundum slíka undrasjón, aö
liann getur komið auga á fórnar-
dýr í meira en mílu fjarlægð, þar
sem hann húkir á trjágrein sinni.
Spætan borar eftir lirfum i trjá-
bolnum, og til þess hefur hún
tungu, sem er svo löng, að hún er
vafin upp í munni hennar, og liggja
tunguræturnar rétt fyrir framan
augu hennar. Margir strandfuglar
hafa slíkt tímaskyn, að eftir langar
ferðir inn í land tekst þeim að ná
aftur til strandarinnar á nákvæm-
lega þeim tíma, þegar sjávarföllin
eru þeim sem hentugust, livað fæðu-
öflun snertir. Spörfuglstegund sú,
er „finka“ nefnist, er hlaðin slíkri
ofboðslegri lifsorku, að dverghjarta
liennar slær 500 slög á mínútu.
Líkamshiti sumra fugla er stund-
um allt að 43,3 stig á Celsius.
Ruskin tók sér ekki mikið skálda-
leyfi, þeagr hann lýsti fuglinum
sem „loftstraumi, sem fjaðraskraut-
ið gefur lögun." Fuglinn andar að
sér lol'ti á fleiri vegu en með lung-
um sínum. Lungu fuglanna eru
tengd allt að 9 loftpokum til við-
bótar, og sumir þeirra eru fram-
lengdir allt inn í bein fuglanna,
Bein spendýra eru þung og þétt.
Fuglshein eru hol, fyllt svamp-
kenndu neli, sem ætlað er að hleypa
i gegnum sig loftstraumi. Er fugl-
inn andar, gegnsýrist allur likami
hans af lofti, allt inn í merg bein-
anna.
Jafnyel hauskúpa fu^lanna er
þannig gerð, að hún miðast við
að gera fuglinn sem léttastan á
fluginu, þ. e. hún veitir mjög lítið
viSnáin. Hauskúpubeinin eru létt-
ar þynnur og skástoSir. Náttúran
gæddi fuglana ekki tönnum, svo að
„framoddur" þessar fljúgandi vél-
ar yrði sem léttastur, en tennur
krefjast þykkra, sterkbyggðra
kjálka og vöðva. Og stélfjaðrir fugl-
anna eru bornar uppi af einu stuttu
beini til þess að gera þá léttari að
aftanverðu en þeir ella hefðu orð-
ið.
FjaSrir fuglanna eru það sterk-
asta, sem fyrir finnst i náttúrunni,
miðað við stærð og þyngd þeirra.
Við lauslega athugun kann fjöður
að virðast vera aðeins stöngull með
örmum á báða bóga. Hún er miklu
meira en jietta. Hver armur, sem
gengur út úr hrygg fjöðurstafsins,
nefnist fön. Þær standast á tvær
og tvær. Ut úr hverri fön ganga
síðan geislar, sem eru í raun og
veru sjálfstæðar smáfjaðrir. Út úr
hverjum geisla ganga síðan smá-
geislar. Séu smágeislarnir skoðað-
ir i stækkunargleri, kemur i ljós,
að út úr þesum smágeislum ganga
siðan enn smærri geislar, og á þeim
eru örlitlir krókar. Þessir krók-
ar tengja síðan geislana saman í
eina heild. Öll fjöðrin er einn,
fullkominn vefur, léttur en þéttur.
Smágeislarnir og geislarnir, sem
út úr þeim ganga, eru stundum
yfir ein milljón að tölu á einni fjöð-
ur.
Sjálf beinagrind fuglanna er sam-
felldari og ósveigjanlegri en hjá
nokkurri annarri dýrategund. Þetta
stuðlar að því að gera hinn straum-
línulagaða líkama fuglsins að full-
kominni fljúgandi vél. Hryggjarlið-
irnir eru samvaxnir, þannig að