Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 7

JOSIP UROZ — riro
5
liann hafði fyllilega komið fótum
undir sig i því starfi, var hann
kvaddur til vopna af keisaraveldi
Habsborgaranna, sem fékk sína
hraustustu bardagamenn frá þeim
hluta heims, sem Josip tilbeyrði.
.Brátt voru þessir öruggu, liraustu
Króatar —. ásamt Serbum, Bosniu-
mönnum, Slóvenum og Makedóníu-
búum, sem eru íbúar hinnar nú-
verandi Júgóslavíu — í fylkingar-
brjósti í fyrri beimsstyrjöldinni,
sem hafði hafizt með morði rikis-
arfa Habsborgaranna í Sarajevo —
í næsta nágrenni við Josip Broz.
Josip Broz hefur á einn eða ann-
an hátt átt í ófriði æ síðan. Hann
var hækkaður upp í liðþjálfa —
sumir segja, að hann hafi verið
lið])jálfi alla ævi upp frá því. Það,
sem réði úrslitum um æviferil hans
var það, að hann féll í hendur
Rússa. Hann reyndist stórbættuleg-
ur fangi! Það var ekki um neinar
flóttatilraunir að ræða — þvert
á móti. Það sem hermenn Zarsins
höfðu með sér i fangavistina, var
króatískur bóndahermaður, sem
ekki kallaði allt cimmu sina og við-
urkenndi enga yfirstjórn — allra
sízt þeirra, sem höfðu hertekið
hann. í stað þess, jafnvel þótt liann
væri fangi, fylgdi hann köllun sinni
og gerðist liðsmaður hinna upp-
reisnarfullu Rússa, sem þjakaðir
af fátækt, bugaðir af andstreymi
í styrjöldinni, hungraðir og reið-
ir, örvæntingarfullir, voru reiðu-
búnir til að varpa af sér oki Zar-
veldisins. Er októberbyltingin
(1917) hófst, var Josip Broz, fyrr-
verandi liðþjálfi í austurríska
hernum, algerlega á bandi rúss-
nesku þjóðarinnar. Hann var Iiinn
fæddi byltingamaður.
Sovétmennirnir voru fljótir að
átta sig á því, hvað bjó í ungum
bardagamanni, er þeir sáu hann.
Það var enginn asi á Josip Broz
að snúa heim að ófriðnum loknum.
Hann var tekinn í Rauða liérinn,
og enda þótt ekkert sé vitað um,
hvað hann tók sér fyrir hendur
á eftirstríðs tímabilinu, er aug-
ljóst, þegar litið er um öxl, að hann
hefur verið þjálfaður sem marx-
isti, og alhliða uppeldi hans liald-
ið áfram, unz hann taldist hæfur
sem einn hinna útvöldu erindreka
kommúnista, sem sendir voru frá
Moskvu til föðurlanda sinna —
mest megnis neðanjarðar.
Hann ferðaðist svo oft milli Bel-
grad og Moskvu, og að mestu leyti
„neðanjarðar", að það er erfitt að
tiltaka nákvæmlega þann dag, er
han settist að í föðurlandi sinu,
Júgóslavíu, að nýju. En „heima-
störf.‘ hans einkenndust brátt af
ofbeldi, jafnvel dauða — sumir
sagnfræðingar halda þvi fram, að
þeir hafi fundið sannanir fyrir
virkri þátttöku lians í þeim of-
beldisverkum, sem hinn ófullburða
kommúnislaflokkur Júgóslavíu hóf
starfemi sina með.
Josip Broz var aðal leiðsögu-
maður flokksins — sem er þó ekki
nákvæmlega rétt, því að nú hét
hann ekki lengur Josip Broz. Yfir-
völdin, sem brátt voru á liælum
hinna byltingarsinnuðu ofbeldis-
manna gerðu ákafa leit að foringj-
anum, sem breytti útliti sínu, per-
sónuskilríkjum sínum og vitanlega
nafni sínu. Eftir það marka yfir