Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 36

34
ÚRVAI.
fluttu þær skilaboð milli leik-
kvennanna og aðdáenda þeirra
meðal áhorfenda.
Allt leikhússtarf hafði verið lagt
niður í Englandi í hinni purit-
önsku byltingu Cromwells. Þegar
í byrjun borgarastyrjaldarinnar,
sem kostaði Karl I. höfuðið, var
öll slík starfsemi bönnuð með svo-
hljóðandi fyrirskipun; Opinberar
skemmtanir eru ekki í samræmi
við hættuástandið né opinber leik-
rit við auðmýktina. Leikrit, sem
lýsa lostasamlegri gleði og' léttúð,
skulu bönnuð og burtræk."
Svo þegar Cromvell dó og Karl
II. var kallaður heim úr útlegð til
þess að setjast aftur í hásæti brezku
krúnunnar, breyttist þetta allt á
nýjan leik, og nú sveiflaðist pend-
úllinn lengst í hina áttina. Iíarl
var sjálfur mikill nautnaseggur,
og hans helzta gleði var fólgin í
alls kyns nautnum. Ilann hafði
lært margt í þeim efnum við hirð
Lúðviks XIV. i Frakklandi. Og hann
gerðist hvatamaður þess, að leik-
húsin tækju til starfa, og gerði þeim
slíkt mögulegt.
Karl II. var fyrsti enski kon-
ungurinn, sem leyfði konum að
koma opinberlega fram á íeik-
sviði. Á timum Shakespeares höfðu
karlmenn einnig leikið kvenlilut-
verkin. Eitt sinn þegar Karl kon-
ungur var staddur í leikhúsi til
þess að horfa á sýningu á Hamlet,
varð hann að bíða eftir því, að
leikritið gæti hafizt. Þá spurði
hann, hvað ylli þessari töf. Honum
var þá sagt, að ekki væri alveg
búið að raka drottninguna.
„Hver andskotinn!" sagði Karl
könungur. „Æ, ég verð víst að
biðja hennar hátign afsökunar á
þessu orðbragði. Við bíðum þangað
til rakarinn er alveg búinn að af-
greiða hana.“
Drury Lane leikhúsið bar þá
nafnið „Hús konungsins". Og þegar
hann veitti þvi leyfi til reksturs,
leyfði hann kvenfólki að koma
fram á leiksviði þess. Hann sagði,
að það væri ekki eingöngu gert
til þess, að hann þyrfti ekki að
bíða eftir því, að lokið væri við
að raka drottningar, heldur einnig
til jiess að koma í veg fyrir „klúrt
klám“, sem hann sagði, að viðhaft
væri, er karlmenn léku kvenhlut-
verk.
Og Nell Gwyn var ekki lengi
ávaxtasölustúlka. Eftir að konung-
urinn hafði þannig stofnað til
nýrrar atvinnugreinar fyrir kven-
fólk. gerðu menn sér brátt grein
fyrir þvi, að hún var sem sköpuð
fyrir leiksviðið. Prófraun hennar
var aðallilutverkið í leikriti Drv-
dens, „Indverski keisarinn“, en það
var tileinkað einum af lausaleiks-
sonum Karls konungs, hertoganum
af Monmouth. Hún lék þar dóttur
Monntezuma, keisara Mexikó, og
hlýtur henni að hafa tekizt vel upp,
þótt Samuel Pepys, dagbókarhöf-
undurinn frægi, sem sá hana síðar
i þessu sama leikriti, er það var
aftur tekið til sýningar, væri alls
ekki hrifinn af leik hennar í því
hlutverki.
Pepys sat venjulega á miðsvölum
á bak við og uppi yfir salnum í
litla leikhúsinu eða fyrir ofan
fjögurra sliillinga stúkusætin og'
neðan efstu svalir, þar sem þjónar