Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 117

SÁLARFRÆÐI RIFREIÐAAKSTURS
115
einnig skólakennara, sálfræðilega
séð. Hann kann sjálfur að valda
nokkrum ótta hjá nemandanum, án
þess að liann geri sér grein fyrir
þvi. Sá, sem prófi'ð tekur, er hrædd-
ur um að gefa röng svör við spurn-
ingum eða styggja prófdómarann
á einhvern hátt. Hann vonar að
geta haft heppileg áhrif á hann,
en kannski býr prófdómarinn yfir
einhverjum hleypidómum gagnvart
urigu fólki, rosknu fólki eða öku-
monnum af veika kyninu? Kann-
ski hefur sá, sem prófið tekur, ein-
hverntíma lieyrt prófdómarann
vera gagnrýndan óþyrmilega, t. d.
að hann sé svo fáránlega strang-
ur éða að mjög erfitt sé að eiga við
harin á allan hátt.
Stundum hafa þessar áhyggjur
slík áhrif á þann, sem ganga skal
undir prófið, að slíkt virðist fá-
rárilegt miðað við þyngd prófsins
eðá hæfileika þess, sem undir próf-
ið, gengur. Allir finna til tauga-
spennu í einhverjum mæli, og ekki
er þeldur óeðlilegt, þótt vart verði
jafrivel við dálitinn titring. En
þessi taugaspenna getur orðið svo
áköf, að ökumaðurinn stirðni upp.
Harin verður þá stífur og ófær um
að gera það, sem gera skal. Kann-
ski getur hann ekki hugsað um
neitt annað en þessa ofboðslegu
þolraun, sem liann er að gangast
undir. Hann dregur sig í hlé, hvað
öll viðbrögð snertir, og getur ef
til vill alls ekki ekið. Óttinn lam-
ar hann alveg.
Viðbrögð sumra við áhyggjum
og ótta lýsa sér í of miklu sjálfs-
trausti. Slíkir menn gera kannski
að gamni sínu við prófdómarann,
og viðhorf þeirra er þannig, að það
er sem þeir vilji segja við hann:
„Æ, við skulum ljúka þessu af sem
fyrst!“ Slíkum möhnum finnst
þetta ekki vera nein þolraun. Þeim
kemur jafnvel ekki sá möguleiki
til hugar, að þeir kunni að falla á
prófinu. En þetta viðhorf getur
einnig verið hættulegt. Of mikið
sjálfstraust hefur í för með sér
hirðuleysi og kæruleysi. Þar að
auki kynni slíkt einnig að ergja
prófdómarann, og þegar öllu er
á botninn hvolft, þá er ekki vert
að gera það.
Áhyggjufullt og óttaslegið fólk er
stundum ósköp bjánalegt. Það gerir
ýmislegt, sem það ætlar sér alls
ekki að gera, og gefur asnaleg svör
við spurningum, þótt það viti ör-
ugglega rétt svör með sjálfu sér.
Það réttir út hægri höndina til þess
að gefa til kynna, að það ætli að
beygja til vinstri. Slíkt fólk kemur
ekki vel fyrir í bilprófi.
Mjög sjaldgæft fyrirbrigði er það,
að um algera uppgjöf sé að ræða
í bilprófi, ]). e. að sá, sem undir
prófið á að ganga, gefi allt á bát-
inn. Ef til vill falla þá tár, og vesa-
lings ökumaðurinn getur bara alls
ekki reynt við prófið. Síðan er
prófinu frestað um þrjá mánuði.
Fremur kemur þetta fyrir kven-
fólk. En annað viðbragð karl-
manna, sem virðist ekki líkt, en er
þó skylt þessu viðbragði í eðli sínu,
lýsir sér í árásarhug, sem brýst
oft út i ruddaskap. Þegar bezt læt-
ur, sýnir inaðurinn þá prófdóm-
aranum ruddaskap, og þegar verst
lætur og hann fellur á prófinu,
ræðst hann kannski á liann.