Úrval - 01.01.1965, Blaðsíða 17

FUGLAfí Efíl! FUfíÐUVEfílí
15
verið algerlega ótrúlegt. Sem dæmi
mætti nefna „Cooper“-haukinn.
Þótt kornhæna, sem liann er að
elta, láti sig skyndilega detta sem
dauð væri úr aðeins 5—6 feta hæð
niður í runna, er hann svo fljótur
í ferðum, að áður en kornhænan
skellur á runnunum, hefur haukur-
inn skotið sér niður undir hana.
Hann hvolfir sér leiftursnöggt, gríp-
ur fallandi kornhænuna, snýr sér
síðan aftur við með kornhænuna í
klónum og þýtur síðan áfram án
þess að hægja á sér eina sekúndu.
Þegar spörhaukar fljúga á sinum
mesta hraða og einhver hindrun
verður skyndilega á vegi þeirra,
skipta þeir svo skyndilega um
stefnu, að slíkt er alveg ótrúlegt.
Afríski örninn, sem steypir sér
niður úr háloftunum á yfir 100
mílna hraða á klukkustund, heml-
ar svo skyndilega með því að
breiða úr vængjum og stéli, að
slíkt virðist næstum óraunveru-
legt. Það tekur hann aðeins 20 fet
að stanza algerlega.
Fuglinn tekur af sér högg í lend-
ingu með fótum sínum. í þeim eru
þrjú ósveigjanleg bein með liða-
mótum, sem beygja í mismunandi
átt. Þetta er liklcga stórkostlegasti
fjöðrunarútbúnaður, sem Móðir
Náttúra hefur fundið upp.
Þegar karlfuglinn syngur til þess
að lýsa yfir cignarétti sinum á vissu
svæði og bjóða kvenfugli inn á
það svæði, notar hann furðulegt
raddtæki, sem kallað er „syrinx“.
í „söngkassa" þessum er heinkennt
band, og við það eru festar himnur,
sem stjórnað er af mjög flóknum
vöðvasamstæðum. Vöðvar þessir
geta slríkkað eða slakað á himnum
þessum af geysilegum næmleika,
er fuglinn tjáir hugaræsingu sína
með því að blása lol'tið kröftug-
lega úr lungum sér.
Vorsöngur fuglanna er undan-
fari tilhugalífs, sem eðlishvöt þeirra
beinist að. Þetta tilhugalíf fuglanna
tekur oft á sig hinar furðulegustu
myndir. Vepjurnar virðast keppa í
nokkurs konar vængjablaki, trön-
urnar dansa, skógarsnípan ílýgur
hærra og hærra í sífelldum hringj-
um og gefur frá sér ógleymanlegt
ástarkall með því að láta loftið
smjúga gegnum yfirvængfjaðrir
sínar.
Hreiður fugla eru ol't svo flókin
og fullkomin að byggingu og allri
gerð, að það er næstum ómögu-
legt að trúa því, að slík leikni sé
eðlislæg. En hún er það nú samt.
Vísindamenn hafa nýlega sannað
það, að fuglar halda þessari hæfni
sinni í a. m. k. fimm kynslóðir, án
þess að hið minnsta dragi úr henni,
þótt þeir séu aldir upp við skil-
yrði, þar sem ekki getur orðið um
neina kennslu eldri kynslóðarinnar
að ræða. Fjórar kynslóðir „vefara“
voru aldar upp við slík skilyrði,
að fuglarnir sáu aldrei hreiður
né efni, sem nota inætti til hreiður-
gerðar. Síðan var fimmtu kynslóð-
inni gefið frelsi. Og hinir ungu
fuglar tóku strax til að byggja hin
flóknu hreiður fyrirrennara sinna
án nokkurs hiks og sýndu alveg
jafnmikla leikni við hreiðurgerðina
og þeir.
Ungarnir í egginu hafa sérstaka
bráðabirgða „eggtönn", sem Móðir
Náttúra hefur gætt þá. Hana nota