Ný sumargjöf - 01.01.1862, Blaðsíða 73

73
ekki ofna, svo um þá var ekki að tala sem nauðsynja
vöru; á norðurlöndum höfðu menn áður elda eða
glóðarker. — Glerflögur hafa menn raunar fundið í
Herkúlanum; en það er óvíst, hvort það hafi verið
rúður; að minnsta kosti höfðu menn í fornöld þjettar
grindur eða net fyrir gluggum, eða ljósið fjell inn um
hornflögur, oleað lín eða dúk, oleaðan pappír (ljóra),
eða þunnar og skygðar flögur úr agat eða marmara
(Kínverjar höfðu stórar og þunnar skeljar); fyrst undir
keisurunum (á 4. öld) voru gluggarúður gerðar úr
maríugleri (það er steintegund, sem má kljúfa í flögur,
og er hálfgagnsæ); en fyrst um 1100 kom glergjörð
frá austurlöndum til Feneyja, sem lengi voru einar um
hituna.x) Fornmenn þekktu raunar glergjörð fyrir
löngu, og bjuggu til ýmislega lit gler; en það tvndist
niður í Evrópu eins og annað. Speiglar fornmanna
voru ekki úr gleri, lieldur úr vel skygðum málmi;
slíka speigla gerði Roger Bacon á miðri þrettándu öld,
og voru það holspeiglar til að brenna með, og þótti
furðuverk; en þó hafði Arkímedes gert slíka speigla
220 árum fyrir Krists burð, og ógnað með þeim flotaRóm-
verja; ekki fundu menn upp glerspeigla (ineð kvika-
silfurs-baki) fyrr en 1296, eitthvað hundrað árum eptir
*) Feneyjar voru hiB voldugasta verzlunarríki á iniftöldunuin og átti
fjölda af eyjum og höfnum vi% strendur Býsantínska rfkisins; þær
hátiu 125 ára 4angt stríí) vit) Genúa útaf Svartahafsverzluninni
(1256—1381) og höftiu loksins sigur. Framarlega á 15. öld var
þetta ríki sem voldugast og átti mikinn herskipaflota, sem hjeltuppi
verzluninni; þá haffei- þa<) undir sjer alla Indíaverzlun; en þegar
sjóleii)in til Indía fannst (1498), þá hnignaþi því, og komst þat)
aidrei á föt aptur eptir þa&.