Ný sumargjöf - 01.01.1862, Blaðsíða 91

91
(f 1716) rituðu um jarðarfræði og steingjörvinga og
lögðu grundvöll þessara vísinda. Náttúruskoðanin byrjar
ekki verulega fyrr en með Tournefort (1664), í grasa-
fræði, og voru þó fyrr stofnaðir vísindalegir garðar til
að skoða plöntur: 1533 í Padúa; þá í Florenz; í
París 1591; en samt fjekk þetta enga festu fyrr en
Linné kom (f 177 8). Læknarnir fylgdu mest Galenusi
(f ofarlega á 3. öld e. Kr.), þangað til 1609, þegar
Harvey fann hina rjettu skoðun á blóðrásinni, en þó
hafa Platon og Hippokrates víst þekkt þetta miklu betur
(þeir tala um heqíoSov áífiarog og áífia nEQicpsQOfisvov);
Boerhaave var lang frægastur allra lækna á 18. öld,
og einn hinn mesti sem uppi hefur verið (f 1738) *).
Öll þekking á taugakerfinu var óljós, þangað til Scarpa
(1747 —1832) fann grundvallarregluna fyrir því (o: að
engin taug rennur í aðra, heldur ganga Iffsstraumarnir
beinlínis gegnum eina og sömu taug, eptir því sem á
stendur). pað var einmitt „scholastisku“ heimspekinni
að kenna, að menn fóru svona lengi þenna veg, að
hugsa sjer allt, en reyna sem minnst, og er það því
’) Boerhaave var svo frægur, a<! þaf) varti a% stækka borgina Leyden,
þar sem hann bjó; svo margir streymdu til ab iæra af honum.
Kínverskur Mandarín reit honum brjef, og hefur liklega ekki verií)
sjerlega a% sjer í landafræfú; utan á brjeflt) var skrifa%: „til herra
Boerhaave, læknis mikils í Evrópu“, og brjeflfl komst rjett til skila.
— Menu hjeldu áílur, a% slagætiarnar (arteriae) væri fullar af lopti,
en hinar (venae) af bló%i; þannig segir Seneca: Placet natura regi
terram, et quidem ad nostrorum corporum exemplar, in quibus et
venae sunt et arteriae; illae sanguinis, hae spiritús receptacula.
Quaest. Nat. III, 15. Jeg veit raunar a% Luzzi í Bologna (á 14. öld)
skar upp lík, en allt þess háttar var svo sjalðgæft þá ab jeg tel
þao ekki.