Vísir - 14.12.1960, Side 90

og æskuininninga frá æskustöðvum skáldkon-
unnar. Guðrún hefur náð mestum vinsældum
allra núlifandi skáldsagnahöfunda. Um sam-
timann einkum fjalla skáldsögur Ragnheiðar
Jónsdóttuc og Þórunnar Elfu Magnúsdóttur,
sem rita m. a. um Reykjavíkurlifið. Svanhildur
Þorsteinsdóttir liefur skrifað ljóðrænar smá-
sögur. Oddný Guðmundsdóttir skal að lokum
nefnd, lýsir sveitalífinu af meiri þekkingu og
skilningi en velflest önnur nútímaskáld i ó-
bundnu máli
LJÓÐLIST
Séu undan skildar beztu fslendinga sögur,
Heimskringla og örfá nútímaskáldverk i lausu
máli, hefur ljóðlistin ávallt staðið hæst bók-
menntagreina vorra og gerir enn. Þróun ljóð-
listarinnar er því meira undrunarefni sem
örðugra var að fara á þeim vettvangi fram
úr þvi, sem áður hafði verið komizt.
Á meðan kjarnmiklir fulltrúar hinnar ramm-
islenzku ljóðmenntar eins og Matthias Jochums-
son, Einar Benediktsson, Stephan G. Step- •
hansson og Guðmundur Friðjónsson eru enn,
um og eftir 1910, að treysta sinn kraft út á
fremsta þröm og færa út riki sín, koma fram
á sjónarsviðið, um það leyti sem þjóðin er
að öðlast fullveldi/ snillingar með nýjan og
mýkri hreim á hörpu. Áður höfðu að visu
ljóðrænir söngvarar svo sem Þorsteinn Er-
lingsson, Ólöf Sigurðardóttir, Guðmundur Guð-
mundsson, Sigurjón Friðjónsson, Hulda og
Jónas Guðlaugsson leikið á hina léttari strengi.
Þorsteinn andaðist 1914, Jónas 1916 og Guð-
mundur 1918, en Ólöf, Sigurjón og Hulda
náðu tæpast alþjóðar eyrum. í byrjun tima-
bilsins kemur Ijóðskáldið Jakob Thorarensen
fram á sjónarsviðið, stirðkvæður nokkuð, en
kjarnmikill, kiminn og rammíslenzkur í anda,
minnti á Bólu-Hjálmar, en sérstæður þó. Þegar
Stefán frá Hvítadal kveður sér hljóðs með
Söngvum förumannsins og Davið Stefánsson
með Svörtum fjöðrum 1919, er sem þjóðin
verði fyrir vitrun. Eftir Matthías og Einar
Benediktsson hefur enginn sungið einlægari
trúarljóð en Stefán: Aðfangadagskvöld jóla
1912, Ileilög kirkja. Þjóðvísan endurskapast í
sinni látlausu fegurð við töfratök Daviðs. Hjá
báðuin fær lifsólga, ást og fögnuður yfir dá-
semdum þessa skammvinna lifs nýja framrás,
líkt og fljót í vorleysingum, sem brýtur af sér
allar hindranir. Fám árum eftir Stefán og
Davíð komu þeir Örn Arnarson og Jón Magn-
ússon fram á ritvöllinn. Báðir voru þjóðlegir
i bezta lagi. Kjörsvið Arnar á ljóðavettvangi
var sjómannslifið, verkamannahreyfingin og
liagur lítilmagnans. Jón var ekki síður mál-

1916
Stofnað 1916
1960
ÍRIÐRIK MAGNÚSSON „CO
Vesturgötu 33
REYKJAVÍK
Sími 13144
FRIMACO
KAFFI
Nýbrennt
og
malad
Efnagerð
Umboðssala
Heildverzlun
Kaffibrennsla

KAFFIBRENNSLA
FRIDRIKS MAGNÚSSONAR & CO
R E Y K J A VI K

svari smælingjans, þótt ekki væri hann verka-
lýðsskáld. Bóndinn, sem hélt tryggð við sveit
sina og jörð, var honum ímynd þúsund ára
baráttu þjóðarinnar fyrir lífi sínu og menn-
ingu: Björn á Regðarfelli, Páll i Svinadal
Hér á við að geta ljóðaþýðenda. Þegar
snilldartúlkendur erlends skáldskapar, Matthias
og Steingrímur, höfðu lokið hlutverki sinu á
2. tug aldarinnar, varð nokkurt hlé á þýðing-
um listaverka. Einn allra bezti Ijóðaþýðandi
íslenzkur samtímis og á eftir þeim, Þorsteinn
Gíslason, var önnum kafinn við blaðamennsku,
þýddi þó Björnson, Shelley o. fl. af mikilli
snilld. Þá kemur Magnús Ásgeirsson fram og
gerist áhrifamesti miðill erlendra strauma inn
í bókmenntir vorar með Ijóðaþýðingum sínum.
í túlkun sinni var hann sjálfstæður og trúr í
senn, kjarnmikill og ljóðrænn þó, nærfærinn,
en hispurslaus. Er spurning, hvort nokkurt
annað ljóðskáld timabilsins liefur valdið meiru
um þróunina í Jjóðagerð á öðrum fjórðungi
90
Við bjóðum yður glæsilegt úrval af allskonar gjafavörum i gulli, silfri,
silfurpletti, tini og stáli.
Úr og klukkur, stærsta úrval í bænum.
Gjörið svo vel að lita inn.
Jóhannes Norðfjórð b.f.
Hverfisgötu 49.
VÍSIR 50 ÁRA
þessarar aldar en Magnús með þýðingum
sínum.
Annar afkastamesti Ijóðaþýðandi timabils
þessa er Helgi Hálfdanarson, sem segja má,
að tekið hafi við af Magnúsi; hefur í seinni
tíð lagt mikla stund á að þýða leikrit Shake-
speares og tekizt það með ágætum. Sérstak-
lega er undirritaður mjög hrifinn af þýð-
ingum Helga á orðaleikjum hins mikla snill-
ings. Eru síðast nefndar þýðingar mikill greiði
við leiklistina. Má þvi segja, að þær heyri
undir þann þátt. En ég tek þær með ljóða-
þýðingum Helga af hagkvæmiástæðum, enda
eru leikrit Skakespeares að sumu leyti í ljóð-
um, sem kunnugt er. Þriðji snjalli ljóðaþýð-
andinn er Karl ísfeld, sem íslenzkað hefur
finnsku hetjukvæðin Kalevala. — Skal svo
aftur vikið að frumortu Ijóðunum.
Með Fögru veröld Tómasar Guðmundssonar
kveður við nýjan tón glettinnar gamansemi,
sem gladdi áhyggjulausar sálir, áður en óttinn
af siðari heimsstyrjöldinni læsti i þær heljar-
klóm sínum. Áhrifa af henni gætir mjög i síð-
ustu og beztu bók Tómasar, Fljótinu helga
(Haust, Heimsókn o. fl.), enda kveður þar við
annan og dýpri tón saknaðar og sórsauka.
Með þeirri bók verður Tómas í raun réttri
stórskáld.
Áhrif kreppunnar milli striðanna á skáldin,
sem kvöddu sér hljóðs um og eftir 1930, sjást
í Hamri og sigð séra Sigurðar Einarssonar,
en hvergi eins vel og i fyrstu bók Steins
Steinars: Rauður loginn brann. Siðari Ijóð
hans voru mörkuð af ógn styrjaldarinnar, eftir
að liún var skollin á. Ýmsir halda, að Steinn
hafi fyrstur gróðursett óbundin ljóð i bragar-
tún hérlendis. En það er ekki rétt. Löngu á
undan Steini liöfðu þeir Jóhann Sigurjónsson
og Sigurður Nordal ort ljóð i lausu máli (Sorg
Jóhanns, Fornar ástir Sigurðar, sérstaklega
Hel), svo að nefnd séu skáld frá þvi timabili,
sem hér um ræðir. Sérkenni Steinars birtust
miklu meira í skoðunum eða viðhorfi en
formi, sem var miklu oftar mjög hnitmiðað
og hefðbundið en laust. Bölsýnt lífsviðhorf,
heimsspeki tilgangsleysisins, uppreisnarhugur
gegn máttarvöldum tilverunnar og ofríki mann-
anna einkenndi lund hans og ljóð. En með
fordæmi sinu og vægðarlausum kröfum um
form hefur Steinn haft mikil áhrif. Eigi ólik-
ur Steini, harðger og viðkvæmur i senn, er
Jón Helgason. Hæðinn getur hann verið og
napur í ádeilukveðskap sínum. Betur lætur
Afmælisblað VÍSIS