Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.10.1923, Side 101

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 147
staklingarnir láti tekjuafgang sinn, allan eða mestallan,
standa í sameiginlegum sjóðum félagsins eða heildsölunn-
ar. Fyrir þetta fé má stofna verksmiðjur, eignast jarðir,
byggja hús. Ágóðinn af þessum fyrirtækjum rennur til
samvinnufélaganna, svo að fjármagn þeirra vex, eins og
kúla stækkar, ef henni er velt í bleytusnjó. það kemur hér
ekki til mála, að slá eign á þann höfuðstól, sem auðmenn
hafa nú þegar, heldur að mynda nýjan höfuðstól með vinnu.
Sameignarmenn koma hér með þau mótrök, að verka-
menn geti aldrei myndað höfuðstól á þennan hátt. Laun
þeirra séu ónóg til viðurværis. þessvegna sé fjarstæða að
hugsa sér, að þeir geti skapað höfuðstól með sparifé sínu.
En nú halda sameignarmenn því fram, að núverandi auð-
safn sé myndað með vinnu. Hversvegna má þá ekki í fram-
tíðinni skapa þannig nýtt auðsafn, og nota það til al-
mennra hagsmuna? Reynslan er líka sú, að félögin hafa
víða, t. d. í Englandi, dregið saman mikið fé, mörg hundruð
miljónir. Félögin hafa hinsvegar átt í baráttu inn á við.
Mjög víða kennir gróðafýknar. Félagsmenn heimta háan
tekjuafgang. Umhverfið hefir þar mótað félögin, en þau
ekki umhverfið.
En þrátt fyrir alt sameina kaupfélögin þó tvo þætti:
Hugsjónalíf og verklega hagsýni. þau eni í einu Marta og
María. Hinn mikli enski hagfræðingur Marshall í Cam-
bridge sagði 1889: „það sem einkennir samvinnuna frá
öðrum skyldum hreyfingum, er það, að hún er í einu brenn-
andi trú, sem stöðugt fjölgar sínum fylgismönnum, og þar
að auki hreyfiafl í vel starfræktum fjánnálafyrirtækjum".
Menn spyrja oft: „E r samvinnan takmark,
eða vegur að takmarki?“
Fyrir meirihluta þeirra manna, sem í félögin ganga,
er samvinnan vegur að takmarki: að fá meiri og betri vör-
ur fyrir minna gjald. Fyrir sameignannenn er samvinn-
an líka vegur. þeir vilja hafa samvinnu til að efla lið sitt
í baráttuna við auðvaldið, og undirbúa framtíðarríki sitt.
En fyrir hina eiginlegu samvinnumenn, þá, sem sjálfir
nefna sig því nafni, er samvinnan sjálft takmarkið. And-
10*