Andvari - 01.01.1972, Blaðsíða 40
JÓN GlSLASON:
Uppeldi og menntun Hellena
i
Þegar við göngum á haustin eftir Lækjargötunni í Reykjavík og sjáum piltana
í menntaskólunum þrífa hvem nýsveininn af öðmm, kasta þeim hátt í loft upp,
þ. e. a. s. „tollera" þá, eða stinga þeim á kaf í Tjörnina, verður sjálfsagt fæstum
hugsað til þess, að hér sé um neitt annað að ræða en venjulegan ungæðishátt og
ærsl.
Ef nánar er athugað, má þó svo að orði kveða, að rætur þessa siðar liggi svo
djúpt, að nú sé þess enginn kostur að ganga úr skugga um, hve langt þær seilist
inn í rökkur forneskjunnar. Hitt leiðir rannsókn í ljós, að bæði „tolleringar" og
aðrar þrautir og þolraunir, sem nýliðar hafa verið látnir gangast undir bæði fyrr
og síðar, eiga ætt að rekja til athafna, sem tíðkuðust með fmmstæðum þjóðum,
þegar unglingurinn var tekinn í tölu fullorðinna manna.
Áður en það gat orðið, varð ungmennið að sýna með einhverjum hætti, að það
væri þeim vanda og þeirri ábyrgð vaxið að setjast á bekk með fullþroska mönnum.
Hins vegar varð samfélagið með einhverju móti að stuðla að því, að unglingnum
yrði veitt sú uppfræðsla, sem gerði honum kleift að uppfylla þær kröfur, sem
gerðar voru til fullábyrgra manna. LTnglingurinn varð að fá fræðslu í venjum og
erfikenningum ættflokksins. Hér er vafalaust um upphaf unglingafræðslu að
ræða. Jafnvel meðal ólíkra ættflokka er þessi fræðsla í meginatriðum mjög
svipuð, þó að hún sé veitt með ýmsu móti.
Frumstæðir menn skoða alla helztu áfanga á lífsleiðinni sem dauða og endur-
fæðingu1: LTnglingurinn verður að deyja til að geta endurfæðzt eða risið upp
aftur sem fullorðinn máður. Dauði unglingsins og upprisa eru Tátin gerast með
táknrænum hætti.
Einn þátturinn í vígshi unglingsins er líka einhver þraut eða eldraun, sem
hann verður að gangast undir. Leifar slíkra siða gera víða vart við sig á þeim
tímum í sögu Grikkja, sem ritaðar heimildir ná til. Nefna mætti t. a. m.
hýðingar drengja í Spörtu við altari Artemisar. Urðu Iþeir að standast þessar
pyntingar án þess að kveinka sér.