Andvari - 01.01.1972, Blaðsíða 106

104
ERIC LINKLATER
ANDVARI
ur fyrst að taka til athugunar undirbúning hernaðarins til iþess að komast að
raun ujn, hver árangurvarð eða át'ti að verða.
í Brennu-Njáls sögu — sem ef til vill er stórfenglegust Islendingasagna — er
frásögn af tildrögum styrjaldarinnar frá sjónarmiði norðanmanna, sem er þess
virði að endursegja, því auk þess að vera í sjálifu sér áhugaverð, gefur hún mjög
skýra mymd af norrænum háttum hetjualdarinnar, sem nú var ört að enda
runnin.
Nafn Njáls gjamla mætti eins vel rita Neil, því að líkindum var hann af keltn-
esku kyni. Hiann var vitmaður mikill, lögspekingur og friðsemdarmaður, og
saga hans nær hámarki eftir langar og flóknar deilur, þegar bær hans á íslandi
sunnanverðu er umkringdur miklu óvinaliði og í honum kveikt. Njáll og Berg-
þóra, kona hans, þrír synir þeirra og barnabarn, sem vildi ekki yfirgefa gþmla
fólkið, voru öll drepin eða fórust í eldinum, en Kári Sölmumdarson, hinn vaski
tengdasonur Njáls, komst undan með dirfsku gegnum logandi þakið og lifði það
að koma fram hefnduin gegn brennumönnum. Foringi þeirra nefndist Flosi,
góður maður, knúinn illum örlögum og skyldurækni. Langdregin lagadeila
fylgdi brennunni, og brennumenn vom útlægir gerðir af íslandi. FIosi tekur
skip og verður skipreika við meginland Orkneyja í ofviðri.
Asamt förunautum sínum gengur hann til hallar Sigurðar jarls, sem veit um
afbrot þeirra og býður þá ekki velkomna, því að einn af Njálssonum, sem Flosi
drap, hafði verið hirðmaður hans. En Flosi á vin við hirðina; þeir Sigurður sætt-
ast, og við jólaveizlu jarlsins er hann gestur ásamt öðrum göfugum boðsmönnum.
Sigurður, nefndur Sigurður digri, var höfðingi mikill, sem enn lifði að fom-
um víkingasið. Flann réð ekki aðeins Orkneyjum og Hjaltlandi, heldur og öllum
norðuthluta Skotlands, sem nefnist nú Caithness og Sutherland, og á reglu-
bundnum víkingaferðum sínum rændi hann suður um Mön og írland. Flann
var sjálfur írskur að nokkru, því faðir hans, sem var Orkneyjajarl á undan hon-
um, hafði tekið sér fyrir konu Eðnu, dóttur Kjarvals írakonungs. Hún var kona
drottnunargjöm, og við ægilega skapgerð hennar bættist fræg galdralist. Sig-
urður taldist maður kristinn, því að hann hafði látið skírast 995, þegar Ólafur
I ryggvason síðar Noregskonungur neytti liðsmunar gegn honum, og vegna gagn-
legs stjórnmálasambands gekk hann að eiga dóttur Melkólms II. Skotakonungs.
1 jólaveizlunni 1013 voru gestir Sigurðar, auk Flosa og annarra íslendinga,
Sigtryggur silkiskegg, norsku og dönsku konungarnir í Dyflinni og Gilli jarl í
Suðureyjum, mágur Sigurðar. Sigtryggur var Sonur Óla'fs kvárans, sem um eitt
skeið var líka konungur í Dyflinni, og móðir 'hans var, eins og móðir Sigurðar,
hættuleg kona, sem var svo ógaéfusöm að vera að náttúrufari vel gefin, en dóm-
greindarlaus. Hún var fögur kona, en óvitur. Gormflaitli var hún nefnd af