Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 55

andvari
BRYNJÓLFUR BJARNASON
53
mynda nýja stjórn undir forsæti Stefáns Jóhanns Stefánssonar með
sömu samsetningu og þjóðstjórnin, og verður hennar helst minnst
fyrir að hafa komið íslandi inn í Atlantshafsbandalagið. En Alþýðu-
flokkurinn, Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn samein-
uðust ekki aðeins um að stjórna landinu heldur einnig Alþýðusam-
bandinu, þar sem sósíalistar höfðu náð miklum áhrifum á undan-
förnum árum.
Höfuðdrættirnir í stefnu Sósíalistaflokksins á þessum árum voru
að bæta viðskiptastöðu íslands með því að afla markaða í Austur-
Evrópu, draga úr þeim gróða sem ekki byggðist á verðmætaöflun,
fyrst og fremst í versluninni, lækka tolla og ýta undir tækniþróun,
fjölbreytni og skipulagningu atvinnuveganna. Sósíalistaflokkurinn
lagði mikla áherslu á samfylkingu, bæði neðan frá og við hina flokk-
ana. í skrifum og ræðum Brynjólfs á þessu tímabili kemur oft fra.m
það álit að á íslandi sé samfléttun ríkisvaldsins og kapítalismans sér-
Inga mikil. Hinn mikli hlutur ríkisins og sífelld afskipti þess af efna-
hagsmálum væri eitt helsta einkenni íslensks auðvaldsskipulags og
stafaði af vanmætti og ósjálfstæði íslensks einkaauðmagns. Pess
vegna var sameining verkalýðsstéttarinnar á sviði hinnar beinu
kjarabaráttu aðeins fyrsti áfanginn. Næsta skref var sameining hinna
vinnandi stétta á stjórnmálasviðinu. Brynjólfur ítrekaði þessa stefnu
á flokksþingi 1949 og lagði áherslu á víðtæka samfylkingu alþýðu og
samstarf við Alþýðuflokkinn og Framsóknarflokkinn í bæjar- og
sveitarfélögum en varaði jafnframt við öllum hugmyndum um að
reyna að gera flokkinn sjálfan að þessari samfylkingu, enda mundi
það þýða að honum yrði breytt í smáborgaralegan flokk og stefnu-
laust rekald sem mundi tákna sundrungu og upplausn í fylkingum al-
þýðunnar þegar fram í sækti. Jafnframt gagnrýndi hann innri veik-
leika flokksins og taldi að efla þyrfti innanflokkslýðræði, fræðslu og
almenna virkni í því skyni og tryggja stöðuga endurnýjun hæfrar for-
ystu í flokknum.
Á árunum eftir 1950 hófst þróun sem að sumu leyti minnti á árin
eftir 1935 og 1940, kjarabaráttan harðnaði og krafan um samfylkingu
varð háværari. Jafnframt fór andstaðan gegn herstöðvunum harðn-
andi. í vinstri armi Alþýðuflokksins var líka vaxandi óánægja með
stefnu flokksins og hafði Hannibal Valdimarsson forystu fyrir andófi
innan flokksins. Hann var annar tveggja þingmanna Álþýðuflokksins
sem greiddu atkvæði gegn aðild íslands að Atlantshafsbandalaginu