Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 66

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 66
HELGI HALLGRÍMSSON Huldumanna genesis íslenskar sagnir um uppruna og eðli huldufólks Spurningin um uppruna huldufólks hefur valdið mönnum heilabrotum frá örófi alda. Hvernig mátti það vera, að til væri fólk, sem var alveg eins skap- að og menn, og hafði flesta hina sömu siði og háttu, en bjó niðri í jörðu, eða í klettum og hólum, og lét ekki sjá sig nema við sérstök tækifæri? Hið merkilega vísdómsrit, Edda Snorra Sturlusonar, segir ekkert um upp- runa álfa. Aðeins er sagt að Ijósálfar búi í Álfheimi, sem er á himnum en dökkálfar í jörðu niðri, „og eru þeir ólíkir þeim sýnum, en miklu ólíkari reyndum. Ljósálfar eru fegri en sól sýnum, og dökkálfar eru svartari en bik.“ Annarsstaðar í bókinni er sagt að dvergar búi í Svartálfaheimi, og virðast þeir því vera taldir til dökkálfa eða svartálfa. Samkvæmt Völuspá urðu dvergar til „úr Brimis blóði og úr Bláins leggj- um“, en í Gylfaginningu Snorra eru þeir sagðir hafa kviknað „í moldunni og niðri í jörðunni, svo sem maðkar í holdi. . en af atkvæði goðanna urðu þeir vitandi manvits og höfðu manns líki og búa þó í jörðu og í steinum.“’ Miðaldakirkjan hafði svör á reiðum höndum varðandi þetta, eins og flest annað í mannlífinu. Hún afneitaði ekki tilveru álfa og huldufólks, enda hefði verið illa stætt á því. Hin opinbera kenning kirkjunnar var hins vegar sú, að birtingar þessara hulduvera væru af völdum illra anda, og jafnvel runnar undan rifjum Satans sjálfs, og bæri því að líta á þær sem vélabrögð þessa hyskis og tilraunir þess til að villa menn og táldraga. Oddur Einarsson biskup í Skálholti (1559-1630) ritar nokkuð um þjóð- trúarverur í íslandslýsingu sinni, sem er talin vera sett saman um 1588, og klykkir út með eftirfarandi orðum: Ennú tekur mér að leiðast að verja meiri vinnu í að þylja upp þessa hluti. Hvort sem þeir gerast nú fyrir hrekkjabrögð, tál og sjónhverfingar Satans, sem yfirleitt virðist vera álit allra sæmilegra viti borinna manna, eða til eru einhverjar skepnur af slíku blendingskyni milli anda og venjulegra lífvera, eins og sumir slá fram, þá er það víst, að ekki eingöngu á íslandi hafa slíkir fyrirburðir verið algengir, heldur einnig í ýms- um öðrum löndum, svo að til einskis er að leita í þeim röksemda til staðfestingar þessum margtuggna heilaspuna um helvíti.2
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.