Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 133

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 133
ANDVARI „AÐ HUGSA ER AÐ BERA SAMAN“ 131 hafði sjálfur kennt þeim að íslendingasögur væru höfundarverk rithöfunda 13. aldar? í Fragmenta hafnar hann heimildargildi Islendingasagna um söguöldina jafnvel eindregnar en áður og dregur til dæmis í efa að Skarp- héðinn Njálsson hafi nokkurn tímann verið til.20 Og ef persónur íslendinga- sagna hafa ekki verið til virðist orðið harla lítið eftir af söguöld til að bera saman við eitt eða neitt. í þessu kann að sýnast ósamkvæmni, en hún er þar í raun og veru ekki, vegna þess að Sigurður kom auga á hvernig hægt er að nota íslendingasögur sem heimildir um samfélag án þess að láta spurning- una um sannleiksgildi þeirra þvælast fyrir sér. Þetta er athyglisvert fyrir okkur, meðal annars vegna þess að amerískir félagssögufræðingar liggja ís- lendingum nú á hálsi fyrir að kunna ekki að nota íslendingasögur sem heimildir. Bandaríski lögfræðingurinn William Ian Miller hefur til dæmis nýlega skrifað (í þýðingu minni):21 Afneitun á áreiðanleika íslendingasagna, sjónarmið sem einkum tengist íslenska skólanum, ásamt fremur þröngri sýn á hver séu hin réttu viðfangsefni sagnfræðilegra rannsókna, leiddi til almennrar kreppu í trausti á heimildargildi sagnanna til hvers kyns sagnfræðirannsókna. Ein afleiðingin er sú að lítið hefur verið um marktæka fé- lagssöguritun um upphafsskeið íslandsbyggðar síðan á fyrstu áratugum aldarinnar. Sjálfur segist Miller nota íslendingasögur sem heimildir um samfélagsgerð á tíma söguhöfunda á 13. öld og foreldra þeirra, afa og amma á 12. öld.22 Þá skiptir ekki máli hvort Skarphéðinn var til eða hvort Njáll var brenndur inni; sögurnar segja frá því sem menn 13. aldar gátu hugsað sér að gæti gerst, af því að það gat gerst í minni þess fólks sem þeir þekktu og mundu. Síðar býður Miller lesendum sínum þó aðra lausn: ef þeir vilji ekki lesa rit sitt sem lýsingu á raunverulegu samfélagi 12. og 13. aldar sé það að minnsta kosti samfélag íslenskra sagna og laga, samfélag sem söguhöfundar (og lagahöfundar) hafi skapað.23 Árið 1954 hélt Sigurður Nordal fyrirlestur við Glasgow-háskóla um sann- leikskjarna íslendingasagna. Fyrirlesturinn var gefinn út á ensku þremur árum seinna, en er í fyrsta skipti prentaður í íslenskri þýðingu í öðru bindi Fornra mennta.24 Hér var Sigurður með allan hugann við bókmenntalegt gildi sannleikskjarnans, hvert gildi það gæfi sögu eins og Njálu sem lista- verki að höfundur hennar var með nokkrum hætti bundinn af sögulegum veruleika. Hann horfir nánast eingöngu á sögurnar frá bókmenntafræði- legu, listrænu sjónarmiði. í Fragmenta ultima vottar hins vegar fyrir sagn- fræðilegra viðhorfi, því sem mætti kalla tilraun til sagnfræðilegrar endur- reisnar Islendingasagna innan marka bókfestukenningar. í þætti sem útgef- andi Fragmenta telur raunar ritaðan fyrir 1950 segir, í dálítið óljósu samhengi við það sem stendur á undan:25 „Það er á sinn hátt jafnmikilvægt að kynnast hugmyndum manna á 13. öld um söguöldina sem söguöldinni
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.