Andvari

Volume

Andvari - 01.01.1996, Page 133

Andvari - 01.01.1996, Page 133
ANDVARI „AÐ HUGSA ER AÐ BERA SAMAN“ 131 hafði sjálfur kennt þeim að íslendingasögur væru höfundarverk rithöfunda 13. aldar? í Fragmenta hafnar hann heimildargildi Islendingasagna um söguöldina jafnvel eindregnar en áður og dregur til dæmis í efa að Skarp- héðinn Njálsson hafi nokkurn tímann verið til.20 Og ef persónur íslendinga- sagna hafa ekki verið til virðist orðið harla lítið eftir af söguöld til að bera saman við eitt eða neitt. í þessu kann að sýnast ósamkvæmni, en hún er þar í raun og veru ekki, vegna þess að Sigurður kom auga á hvernig hægt er að nota íslendingasögur sem heimildir um samfélag án þess að láta spurning- una um sannleiksgildi þeirra þvælast fyrir sér. Þetta er athyglisvert fyrir okkur, meðal annars vegna þess að amerískir félagssögufræðingar liggja ís- lendingum nú á hálsi fyrir að kunna ekki að nota íslendingasögur sem heimildir. Bandaríski lögfræðingurinn William Ian Miller hefur til dæmis nýlega skrifað (í þýðingu minni):21 Afneitun á áreiðanleika íslendingasagna, sjónarmið sem einkum tengist íslenska skólanum, ásamt fremur þröngri sýn á hver séu hin réttu viðfangsefni sagnfræðilegra rannsókna, leiddi til almennrar kreppu í trausti á heimildargildi sagnanna til hvers kyns sagnfræðirannsókna. Ein afleiðingin er sú að lítið hefur verið um marktæka fé- lagssöguritun um upphafsskeið íslandsbyggðar síðan á fyrstu áratugum aldarinnar. Sjálfur segist Miller nota íslendingasögur sem heimildir um samfélagsgerð á tíma söguhöfunda á 13. öld og foreldra þeirra, afa og amma á 12. öld.22 Þá skiptir ekki máli hvort Skarphéðinn var til eða hvort Njáll var brenndur inni; sögurnar segja frá því sem menn 13. aldar gátu hugsað sér að gæti gerst, af því að það gat gerst í minni þess fólks sem þeir þekktu og mundu. Síðar býður Miller lesendum sínum þó aðra lausn: ef þeir vilji ekki lesa rit sitt sem lýsingu á raunverulegu samfélagi 12. og 13. aldar sé það að minnsta kosti samfélag íslenskra sagna og laga, samfélag sem söguhöfundar (og lagahöfundar) hafi skapað.23 Árið 1954 hélt Sigurður Nordal fyrirlestur við Glasgow-háskóla um sann- leikskjarna íslendingasagna. Fyrirlesturinn var gefinn út á ensku þremur árum seinna, en er í fyrsta skipti prentaður í íslenskri þýðingu í öðru bindi Fornra mennta.24 Hér var Sigurður með allan hugann við bókmenntalegt gildi sannleikskjarnans, hvert gildi það gæfi sögu eins og Njálu sem lista- verki að höfundur hennar var með nokkrum hætti bundinn af sögulegum veruleika. Hann horfir nánast eingöngu á sögurnar frá bókmenntafræði- legu, listrænu sjónarmiði. í Fragmenta ultima vottar hins vegar fyrir sagn- fræðilegra viðhorfi, því sem mætti kalla tilraun til sagnfræðilegrar endur- reisnar Islendingasagna innan marka bókfestukenningar. í þætti sem útgef- andi Fragmenta telur raunar ritaðan fyrir 1950 segir, í dálítið óljósu samhengi við það sem stendur á undan:25 „Það er á sinn hátt jafnmikilvægt að kynnast hugmyndum manna á 13. öld um söguöldina sem söguöldinni
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.