Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.1996, Side 133

Andvari - 01.01.1996, Side 133
ANDVARI „AÐ HUGSA ER AÐ BERA SAMAN“ 131 hafði sjálfur kennt þeim að íslendingasögur væru höfundarverk rithöfunda 13. aldar? í Fragmenta hafnar hann heimildargildi Islendingasagna um söguöldina jafnvel eindregnar en áður og dregur til dæmis í efa að Skarp- héðinn Njálsson hafi nokkurn tímann verið til.20 Og ef persónur íslendinga- sagna hafa ekki verið til virðist orðið harla lítið eftir af söguöld til að bera saman við eitt eða neitt. í þessu kann að sýnast ósamkvæmni, en hún er þar í raun og veru ekki, vegna þess að Sigurður kom auga á hvernig hægt er að nota íslendingasögur sem heimildir um samfélag án þess að láta spurning- una um sannleiksgildi þeirra þvælast fyrir sér. Þetta er athyglisvert fyrir okkur, meðal annars vegna þess að amerískir félagssögufræðingar liggja ís- lendingum nú á hálsi fyrir að kunna ekki að nota íslendingasögur sem heimildir. Bandaríski lögfræðingurinn William Ian Miller hefur til dæmis nýlega skrifað (í þýðingu minni):21 Afneitun á áreiðanleika íslendingasagna, sjónarmið sem einkum tengist íslenska skólanum, ásamt fremur þröngri sýn á hver séu hin réttu viðfangsefni sagnfræðilegra rannsókna, leiddi til almennrar kreppu í trausti á heimildargildi sagnanna til hvers kyns sagnfræðirannsókna. Ein afleiðingin er sú að lítið hefur verið um marktæka fé- lagssöguritun um upphafsskeið íslandsbyggðar síðan á fyrstu áratugum aldarinnar. Sjálfur segist Miller nota íslendingasögur sem heimildir um samfélagsgerð á tíma söguhöfunda á 13. öld og foreldra þeirra, afa og amma á 12. öld.22 Þá skiptir ekki máli hvort Skarphéðinn var til eða hvort Njáll var brenndur inni; sögurnar segja frá því sem menn 13. aldar gátu hugsað sér að gæti gerst, af því að það gat gerst í minni þess fólks sem þeir þekktu og mundu. Síðar býður Miller lesendum sínum þó aðra lausn: ef þeir vilji ekki lesa rit sitt sem lýsingu á raunverulegu samfélagi 12. og 13. aldar sé það að minnsta kosti samfélag íslenskra sagna og laga, samfélag sem söguhöfundar (og lagahöfundar) hafi skapað.23 Árið 1954 hélt Sigurður Nordal fyrirlestur við Glasgow-háskóla um sann- leikskjarna íslendingasagna. Fyrirlesturinn var gefinn út á ensku þremur árum seinna, en er í fyrsta skipti prentaður í íslenskri þýðingu í öðru bindi Fornra mennta.24 Hér var Sigurður með allan hugann við bókmenntalegt gildi sannleikskjarnans, hvert gildi það gæfi sögu eins og Njálu sem lista- verki að höfundur hennar var með nokkrum hætti bundinn af sögulegum veruleika. Hann horfir nánast eingöngu á sögurnar frá bókmenntafræði- legu, listrænu sjónarmiði. í Fragmenta ultima vottar hins vegar fyrir sagn- fræðilegra viðhorfi, því sem mætti kalla tilraun til sagnfræðilegrar endur- reisnar Islendingasagna innan marka bókfestukenningar. í þætti sem útgef- andi Fragmenta telur raunar ritaðan fyrir 1950 segir, í dálítið óljósu samhengi við það sem stendur á undan:25 „Það er á sinn hátt jafnmikilvægt að kynnast hugmyndum manna á 13. öld um söguöldina sem söguöldinni
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.