Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 134

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 134
132 GUNNAR KARLSSON ANDVARI sjálfri. Fortíðarsögurnar skýra að sumu leyti betur öldina, er þær voru rit- aðar, en þær sögur, sem fjalla beinlínis um hana.“ Og í kafla sem er skrifað- ur árið 1958 bendir hann eins og í framhjáhlaupi á þá kosti sem sögurnar hafa að bjóða sem heimildir í félagssögu, eða menningarsögu, eins og hann kallar hana. Hann segir að vel kunni að mega hafa gagn af upplýsingum sagnanna um lög og siði, vegna þess að margt hafi lítið breyst frá söguöld til ritaldar: „Og menningarsögulega, í ytri skilningi, má vitanlega finna næg nothæf dæmi í þessum sögum, til að mynda að brennur hafi átt sér stað, þótt ekki sé frekari trúnaður lagður á tildrög og atvik.“26 f framhaldi af þessum orðum heldur Sigurður áfram að ræða hvað megi læra af sögunum og segir:27 En það, sem langmestu varðar um þessar sögur, eru hvorki atburðirnir sjálfir né lýs- ingar þeirra í einstökum atriðum, hvorki nöfn né æviatriði þeirra manna, sem við þær koma, heldur sú lífsskoðun og þær hugsjónir, sem þær lýsa. . . . Og hér vill svo vel til, að það gerir ekki eins mikinn mun og ætla mætti, hvort t.d. þær mannlýsingar, sem í sögunum eru, eiga beinlínis við þá menn frá 10. og 11. öld, sem þær eru heimfærðar til, eða vér kynnumst hér viðhorfi 13. aldar. Þessar lýsingar skera sig nógu glögglega úr öðrum lýsingum í miðaldamenntum til þess að vér sjáum, að þær eru runnar úr skauti þjóðarviðhorfs. Jafnvel þótt þær kunni að vera ýktar, á þeim nokkurs konar blær frá norrænni rómantík, þá sýna þær eigi að síður, hvað höfundum sagnanna fannst stór- brotið og til fyrirmyndar. Ef íslenzkum klerki um 1200 fannst það eðlilegt að leggja Þormóði Kolbrúnarskáldi í munn ummælin um mörbjúgað, þá gerir lítið til, hvort Þormóður hefur sagt þau eða ekki. Og hvort sem sú mynd af söguöld, sem íslendinga sögur hafa brugðið svo skýrt upp, að aldrei fyrnist, er hótinu nær eða fjær þeirri öld eða ofin saman af því, sem menn á 13. öld vissu og vildu trúa um hana, þá er hún að minnsta kosti eilíf eign Islendingum, hefur einhvern tíma verið til og verður alltaf til. Mörbjúga Pormóðs Kolbrúnarskálds leiðir okkur yfir í íslenska menningu, því neðanmáls í Fragmenta er vísað þangað. Þar tilfærir Sigurður ummæli Þormóðs, þar sem hann réttlætir föstubrot sitt: „Annaðhvort mun okkur Krist meira á skilja en hálft mörbjúga ella munum við verða vel ásáttir.“28 Sigurður bætir síðan við:29 Ekki er fyrir það takandi, að skáld og hirðmaður hins heilaga Ólafs konungs hafi gert og sagt eitthvað þessu líkt. En ummælin eru engu ómerkari, þótt þau hafi orðið til í sögusögnum á 11. eða 12. öld, og jafnvel allra merkilegust, ef þau væru búin til af munkinum, sem mun hafa ritað þau fyrstur um 1180. Þó að þau sýni ekki skoðun hans sjálfs, hefur hann gaman af að færa þau í letur sem vitni um fornan hugsunarhátt og dáist undir niðri að hinum góða félagsskap skáldsins við drottin sinn . . . Sigurður notar þannig sögur sem heimildir á félagssögulegan hátt, sem leifar en ekki frásagnir, sagt með gömlum þýsk-skandinavískum heimildafræði- hugtökum, strax hér og kannski víðar í Islenskri menningu, ef vel væri leit- að. Slík notkun var sjálfsagt ekkert einsdæmi meðal bókfestusagnfræðinga
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.