Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 74

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 74
72 HELGI HALLGRÍMSSON ANDVARI unum, að manni dettur í hug ósjálfrátt, er maður heyrir lýst ljósálfum - hinni betri og blíðari tegund álfa - að þarna séu komnir aftur fram á æðra stigi, þó í sama heimi, ættingjar og forfeður vorir, er komnir voru löngu áður yfir um. Svo eru þeir líkir mönnum og þó fullkomnari. Þá hefur Sigfús eftirfarandi skýringarsögu, sem hann nefnir enga heimild fyrir, en hún líkist sögninni úr Desjarmýrarannál: En enn þykir sú sögnin best, sem segir svo: í upphafi skapaði guð manninn og nefndi Alf. Síðan gerði hann konu og nefndi af hans nafni Álfvöru, og lét þau í aldingarðinn. Pau voru ærið fögur, fullkomin og sæl, en þoldu það eigi og fylltust forsi og ofmetn- aði, og spilltust, svo guð varð að refsa þeim. - Nú hafa sumir hér millisögn, gefa í skyn að Álfur hafi fallið fljótt frá, og guð þá skapað Adam, og Álfvör ekkjan, orðið hans fyrri kona. Hyggja þeir að þeirra af- kvæmi muni ljósálfar vera. En bráðlega féll Álfvör frá, og skóp guð þá Evu, ærið full- komna, en allveika fyrir glysi og hégóma, sem vér vitum, og það notaði Satan sér. Álfar kjósa vináttu við oss frændur sína, og koma oft fram sem verndarverur og hjálparandar vorir, að menn hyggja. En betra er að styggja þá ekki án saka. Yfirleitt eru hættir þeirra og eðlisfar svo líkt voru, að sagt er að þeir auki kyn sitt með mönn- um og aðhyllist sömu trú.15 Samantekt Ofangreindar skýringartilraunir varðandi uppruna og eðli álfa og huldu- fólks má draga saman á eftirfarandi hátt: 1) lllir andar: Þetta var hin opinbera kenning miðaldakirkjunnar, sem gekk út frá því að álfar væru andar, sem oftast væru illa innrættir, og leituð- ust við að afvegaleiða menn og villa um fyrir þeim. Af þeim sökum reyndi kirkjan að uppræta álfatrú, en hafði varla árangur sem erfiði. Þessi skoðun kemur fyrst fram hjá Oddi biskupi Einarssyni (um 1588) hérlendis. 2) Fallnir englar: Samkvæmt þessari tilgátu eru álfar afkomendur „hálf- volgra“ anda eða engla, sem ekki gátu tekið opinbera afstöðu með eða móti uppreisn Satans í Himnaríki. Líta má á þessa tilgátu sem afbrigði þeirrar fyrrnefndu. Aðeins ein saga í þjóðsögusafni Jóns Árnasonar er til vitnis um þessa skýringu, sem eflaust er af erlendum toga. 3) Af sæði Adams: Um og eftir siðaskiptin 1550, virðist sú skoðun hafa verið almennust, að álfar væru sprottnir af sæði Adams, er hann lét falla í jörð eða mold. Jón lærði var túlkandi þessarar tilgátu, og vísar til erlendra heimildarrita. Samtímamaður hans, Þorleifur Þórðarson (Galdra-Leifi), hefur sömu skoðun, með því fráviki að Adam hafi getið álfana með blóm- um jarðar. 4) Iðrandi syndarar: í skáldsögu Eiríks Laxdal (um 1800) kemur fram sú
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.