Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 123

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 123
ANDVARI HALLDÓR LAXNESS OG ÍSLENSKI SKÓLINN 121 stuðst var við í flestum öðrum útgáfum.35 Við sama tækifæri gaf Halldór þó einnig í skyn að Sigurður væri „fyrir hagkvæmnisakir sjálfur horfinn frá þessu kerfi sínu“ (s. 243)! Að auki mætti ræða ítarlega hvernig þau hörðu viðbrögð sem útgáfu- áform Halldórs vöktu á Alþingi voru nátengd viðamiklum deilum Jónasar Jónssonar frá Hriflu við kommúnista og listamenn á þessum tíma, og snertu meðal annars úthlutun listamannalauna.36 Þær deilur höfðu örugg- lega áhrif á að Halldór bað listmálarana Gunnlaug Ó. Scheving og Þorvald Skúlason, ásamt Snorra Arinbjarnar, um að myndskreyta Brennunjálssögu. Verk eftir Gunnlaug og Þorvald voru meðal þeirra sem Jónas sýndi á frægri myndlistarsýningu í Alþingishúsinu árið 1942 og kallaði úrkynjaða list.37 Ekki var nóg með að Halldór kæmi á stefnumóti milli þessara „úrkynjuðu“ listamanna og höfundar Njálu í útgáfu sinni, heldur staðhæfði hann í eftir- mála sínum að sumar myndanna í útgáfunni ættu eftir að standa um aldur listræn afrek, jafnvirð hinum ódauðlega texta sem þau voru sköpuð til að þjóna. Myndum þessum [. . .] munu íslenzkir æskumenn venjast, og læra að unna þeim um leið og hin gamla bók, nýjust allra bóka, er lesin, og þær munu geym- ast til efri ára í hugum þeirra kærar minningar, óaðskiljanlegar minningu sögunnar sjálfrar.38 Málsgreinar á borð við þessa leiða hugann að nýju að umræðu þeirra Ástráðs Eysteinssonar og Harolds Bloom, sem ég vitnaði til í upphafi, um „óttann við áhrif“, samband rithöfunda við andlega fyrirrennara sína. Sjálfstæðisbarátta margra framsækinna íslenskra listamanna um mið- bik aldarinnar birtist einmitt í skapandi átökum við ægivald fornsagn- anna.39 Ástráður lítur svo á að í Gerplu hafi „Halldór Laxness þýtt frjálslega, þ.e.a.s. endursamið, ’leiðrétt’ og ’feðrað’ ekki bara Fóstbræðrasögu heldur einnig verk eftir hinn stóra höfundinn í bókmenntasögu okkar, Olafs sögu helga eftir Snorra Sturluson“.40 Sú glíma samræmist helst því stigi óttans við áhrif „þar sem stefnt er að persónulegum and-mikilleika, sem svari við mikilfengleik fyrirrennarans“, svo vitnað sé til lýsingar Blooms.41 Útgáfu- starf Halldórs á fimmta áratugnum fellur hins vegar betur að vægara stigi óttans við áhrif þar sem skáldið „fullkomnar“ verk fyrirrennara síns; „varð- veitir inntak þess en gefur því aðra merkingu, líkt og fyrirrennarinn hafi ekki gengið nógu langt“ (s. 14). Samkvæmt þeirri hugmynd er fyrirrenn- arinn sem Halldór glímdi við á þessu tímabili höfundarferils síns sá langi ættleggur lærðra og leikra sem haldinn var þeim „misskilningi“, svo vitnað sé í Halldór, „að Brennunjálssaga væri sagnfræðirit“. Það mætti þó allt eins velta vöngum yfir því hvort fyrirrennararnir á þessu sviði hafi í raun verið hinir svonefndu meðlimir íslenska skólans sem höfðu fram að 1940 verið of
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.