Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 88

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 88
86 SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON ANDVARI hyggjubundna afstöðu til mannlegrar breytni. Zola játaðist ekki undir hlut- lægniskröfu Flauberts, en taldi listaverk vera brot af náttúrunni, séð með skaphita eða tilfinningum listamannsins. Zola var höfundur orðsins natur- alist og hjá honum merkti það listamaður sem hagar vinnubrögðum sínum líkt og náttúruvísindamaður. Hann hreifst mjög af aðferðafræði læknavís- inda, einkum ritum vinar síns franska læknisins Claude Bernards og undir áhrifum frá ritum hans samdi hann fræga ritgerð um skáldsagnagerð, Le roman expérimental, eða „Tilraunaskáldsagan“. Krafa Zolas var sú að bók- menntir hefðu lækning mannfélagsmeina sem tilgang og rithöfundar gerð- ust með þeim hætti læknar sjúkleika samfélagsins. Síðasta skeið raunsæisstefnunnar, impressionisminn, lýtur e. t. v. fremur að listrænum vinnubrögðum en hugmyndafræði. Eins og nafnið, áhrif á, bendir til er það mótað af viðhorfum pósitívismans. Það er frægast úr sögu málaralistarinnar og táknar það skeið er listamenn lögðu megináherslu á áhrif umhverfisins á einstaklinginn og listamanninn. Oft er því lrkast í verk- um impressionista sem veröldin sé séð gegnum þunna slæðu án skarpra drátta. Rithöfundar tímans freistuðu þess að ná fram svipuðum stíllegum áhrifum í verkum sínum. Rómantíkin varð geysilega langlíf í dönskum bókmenntum, ekki síður en á Islandi, og komu þar til ýmsar félagslegar og pólitískar aðstæður, t.a.m. missir hertogadæmanna og Suður-Jótlands 1864. Þegar ungur bókmenntafræðingur, Georg Brandes, kom heim eftir mikla menntunarferð um Frakkland, England og Ítalíu, en í þeirri ferð kynntist hann m. a. persónulega bæði Hippolyte Taine og John Stuart Mill, þótti honum að bókmenntir og andlegt líf heimalands síns væri sem staðnaður andapollur í smábæ. Hann hóf að flytja fyrirlestra haustið 1871 við Kaup- mannahafnarháskóla um meginstrauma í evrópskum bókmenntum 19. ald- ar. í þessum fyrirlestrum heyrðust viðhorf raunsæisstefnunnar fyrst á Norð- urlöndum. Fyrir þeim hafði hann inngang þar sem hann birti bókmennta- lega stefnuskrá sína. Frægastar eru þessar setningar: „Det, at en literatur i vore dage lever, viser sig i, at den sætter problemer under debat.“ Lifandi bókmenntir á okkar dögum þekkjast á því að þær taka vandamál til um- ræðu. Síðan telur hann upp nokkra evrópska samtíma höfunda og þau vandamál er þeir fjalli um í verkum sínum. Hann nefnir samband kynj- anna, trúarbrögð, eignarréttinn og samfélagsaðstæður. Segir síðan: Ef bók- menntir taka ekkert til umræðu eiga þær ekkert erindi. Brandes hafði ekki lokið fyrstu röð fyrirlestra sinna þegar brostin var á andleg stórstyrjöld um öll Norðurlönd þar sem tekist var á um helstu gildi mannlegrar tilvistar. Öll íhaldsöfl með kirkjuna í broddi fylkingar og eldri höfundar snerust gegn honum, en ung skáld og menntamenn hylltu meist- arann að sama skapi. Það voru engir aukvisar sem nú gengu undir merki
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.