Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 121

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 121
andvari HALLDÓR LAXNESS OG ÍSLENSKI SKÓLINN 119 Því til staðfestingar er nauðsynlegt að rifja upp þingsályktunartillögu sem Kristinn E. Andrésson, þingmaður Sameiningarflokks alþýðu - Sósíalista- flokksins og náinn samstarfsmaður Halldórs við ritstjórn Tímarits Máls og menningar, flutti vorið 1943, fáeinum dögum áður en spurðist að Halldór hefði fengið tilskilið leyfi til að gefa út Njáls sögu. Kristinn mæltist þar til þess að lögin frá 1941, sem tryggðu ríkinu einkarétt á útgáfu rita sem samin hefðu verið fyrir 1400, yrðu felld úr gildi þar sem þau stönguðust á við stjórnarskrána. Ekki fékkst tillaga Kristins samþykkt. Hún var sett í nefnd og varð niðurstaðan sú að lögin frá 1941 skyldu bíða almennrar endurskoð- unar á lögum um höfundarétt og prentrétt er stæði fyrir dyrum.28 Helsta afrek þingnefndarinnar var að leita álits í málinu hjá þremur há- skólakennurum, þeim Árna Pálssyni sagnfræðingi, Birni Guðfinnssyni mál- fræðingi og Sigurði Nordal. í skriflegu svari sínu til nefndarinnar sigldu þeir þremenningar klókindalega „milli skers og báru“; annars vegar gagn- rýndu þeir útgáfu Halldór Eaxness á Laxdœla sögu, hins vegar drógu þeir í efa réttmæti laganna frá 1941. Gagnrýnin á útgáfu Halldórs byggðist á því að hann hefði víða breytt orðalagi sögunnar, fellt niður einstakar setningar og kafla (m.a. sumar ættartölur) og endurraðað sumu.29 Allar þessar breyt- ingar töldu háskólakennararnir að hefðu spillt efni og yfirbragði sögunnar. Á hinn bóginn voru þeir jákvæðir í garð þeirrar tilraunar sem þarna hafði verið gerð. Þeir bentu á að varðveitt handrit fornritanna væru sjálf afurðir breytinga sem ýmist hefðu bætt eða bjagað efni viðkomandi sagna. Af þessum sökum og öðrum höfðu þeir efasemdir um ágæti laganna frá 1941; einkum drógu þeir í efa að heppilegt væri að veita stjórnmála- og embættis- mönnum lögsögu yfir útgáfu íslenskra fornrita: „Pyki nauðsynlegt að hafa eftirlit með útgáfu eldri rita, svo sem margir munu telja, virðist næst lagi, að það sé í höndum fræðimanna og rithöfunda, sem til þess væru kvaddir og treysta mætti að þekkingu og smekkvísi“, sögðu háskólakennararnir í niðurlagi.30 Nú er ekki ljóst hve mikinn þátt Sigurður Nordal átti í gagnrýni þeirra þremenninga.31 Mér þykir þó sennilegt að honum hafi þótt Halldór fara heldur frjálslega með texta Laxdælu. Þegar Sigurður sagði í Hrafn- kötlu ritgerðinni að greina þyrfti „á milli ellibelgs sagnanna, hins dauða fróðleiks, og hinnar síungu sálar þeirra“, vakti tæplega fyrir honum að elli- belgnum yrði alfarið kastað.32 En hver voru viðbrögð skáldsins við þessari gagnrýni? í óbeinu svari sínu þrætir Halldór fyrir að hafa „gert stórfelldar efnisbreytingar“ á Laxdœlu - hann skellir skuldinni af þeim dómi háskólakennaranna á Árna Pálsson, sem hann kveður vera „einn af yesmönnum Hriflu-Jónasar“.33 Halldór finnur sig samt sem áður knúinn til að verja þá ákvörðun sína að fella niður efni úr sögunni. Þar segir hann að einhlítt virðist í almenningsútgáfum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.