Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 20

18
EINAR ÓLAFSSON
ANDVARI
honum. Hendrik fann nú það ráð að leita hjá honum skýringa á þess-
ari þverstæðu. Borgbjerg tók þessu með ró, kallaði Liebknecht ófrið-
arsegg sem gott hefði verið að losna við. Hendrik kom engu orði
upp, kvaddi og flýtti sér niður á Garð til að segja Brynjólfi tíðindin.
„Þennan dag skildu leiðir mínar við sosialdemokrata,“ sagði
Hendrik.
Brynjólfur reyndi að afla sér fræðslu um sósíalismann og marxísk
fræði og hallaðist að málstað kommúnista. Til að byrja með var það
helst í blaði syndikalista, Solidaritet, sem hann gat séð eitthvert ann-
að sjónarmið en hið andkommúníska. Honum tókst að hafa upp á
tímaritinu Zimmerwald, en í því birtist ritgerð Leníns um hrun Ann-
ars alþjóðasambandsins. Hálfri öld síðar sagðist hann í fyrrgreindri
ræðu um Lenín enga stjórnmálagrein hafa lesið sem hafði öllu dýpri
áhrif á hann. „Ég sá samtímann, en þó einkum hina sósíalísku al-
þjóðahreyfingu, í nýju ljósi eftir lestur hennar.“ En ekki hafði hann í
fyrstu í neinn félagsskap kommúnista að venda. Það bar mjög lítið á
kommúnískri hreyfingu í Danmörku þegar Brynjólfur kom þangað.
Meðal verkamanna voru syndikalistar áhrifameiri en flestir fylgdu
sósíaldemókrötum sem þá voru orðnir stærsti flokkurinn á þingi.
Brynjólfur vissi aðeins um tvo aðra kommúnista á Garði á þessum
tíma, Aage Jensen, sem las bókmenntir en dó ungur, og Kaj Barr,
síðar prófessor við Kaupmannahafnarháskóla. Þeir komu oft til
Brynjólfs, einkum Aage. Þarna í herbergi Brynjólfs stofnuðu þeir
svo fyrsta kommúníska stúdentafélagið í Danmörku og urðu sumir
félagar þess síðar forystumenn í hreyfingu kommúnista og róttækra
manna í Danmörku.
Hendrik Ottósson var í Kaupmannahöfn veturinn 1918-19 en fór
heim um vorið. Um haustið varð hann blaðamaður við Alþýðublað-
ið, sem Alþýðusambandið fór þá að gefa út undir ritstjórn Ólafs
Friðrikssonar. Snemma árs 1920 fékk hann símskeyti frá sænskum
vinstrisósíalista sem hann hafði komist í kynni við, Frederik Ström
ríkisþingmanni í Stokkhólmi, þess efnis að honum væri boðið að sitja
annað heimsþing Alþjóðasambands kommúnista sem átti að hefjast
19. júlí í Pétursborg. Skyldi hann koma sér sem allra fyrst til Stokk-
hólms, en þar yrði honum greidd förin áfram. Hann bar þetta undir
Jón Baldvinsson, forseta Alþýðusambandsins, sem kvað hann frjáls-
an ferða sinna flokksins vegna. Hefur Hendrik lýst þessari ferð sem
var bæði krókótt, löng og ströng.7 Hann tók sér fyrst far með togara