Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 130

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 130
128 GUNNAR KARLSSON ANDVARI út úr umræðu um andstæður sem sífellt eru að verki í skólakennslu í sögu, svo sífellt að menn nenna bara stöku sinnum að rífast um þau. Sigurður segir:9 Það er að vísu saklaust, þótt minnishestar hámi í sig ógrynni fræða, sem þeir reyna aldrei að melta, ef þetta er þeim gaman og metnaður. Hitt er verra, ef kennarar kvelja með slíku varnarlausa nemendur, sem botna ekkert í, hvers vegna þeir eiga að muna allan þennan þremil, og fá stundum fyrir bragðið ævilanga óbeit á allri sagn- fræði. Vissulega er auðveldara um að tala en í að komast að sætta sjónarmið þekkingar og skilnings í sögunámi, því að skilningur sprettur óneitanlega af þekkingu eins og þekking sprettur af skilningi. En grundvallarafstaða Sig- urðar er engu að síður frelsisboðskapur. Hann boðar okkur frelsun undan oki fortíðarinnar; við höfum ekki skyldur við hana sem slíka, en við eigum hana og megum njóta hennar í okkar eigin tíma. í lok forspjallsins lýsir Sig- urður tilgangi bókar sinnar þannig að hún sé „hugleiðing um vanda þess og vegsemd að vera íslendingur nú á dögum, studd við þá þekkingu á fortíð þjóðarinnar, sem höfundur hefur getað aflað sér og talið mestu varða. “10 Aherslan á hugsun og skilning leiðir þannig beint að tengslum sögunnar við samtímann, samanburði og andstæðum. í Islenskri menningu er talsvert um að tvennum tímum sé stillt upp hvorum gegn öðrum, fremur í því skyni að láta sögutímann varpa ljósi á okkar tíma en öfugt:11 Háski sá, sem vofir yfir lýðræði nútímans og hefur víða gert það svo valt, er framar öllu fólginn í fláttskapnum, þegar almenningi er talin trú um, að hann sé kúgaður samkvæmt umboði frá honum sjálfum, eða hann er fyrst féflettur og síðan látinn þiggja sína eigin eign í mútur og náðargjafir. Það er sannast sagt, þótt sorglegt sé, að talsvert af beru ofbeldi, sem menn þora að klóast við, er bærilegt í samanburði við prúðbúið og vátryggt ranglæti. í Fragmenta ultima er þessi hugsun endurtekin, jafnvel með enn bein- skeyttari orðum:12 Og að því er kemur til þjóðfélagshátta og við hvers konar hagi einstaklingarnir áttu að búa samkvæmt þeirri mynd, sem sögurnar bregða upp, og samanburði við nútím- ann, er það fyrst að segja, að gildi sagnanna er fyrst og fremst í því fólgið, hversu ólík sú mynd er nútímanum og eggjandi til samanburðar. Þar sem nútíminn virðist mjög stefna að því að gera þegnana að húsdýrum ríkisvaldsins, með öllum þeim þægindum, áhyggjuleysi, tryggingum og ábyrgðarleysi og aftur á móti með öllum þeim skorti á sjálfsvirðingu og sjálfsábyrgð, skerðingu á frelsi og sjálfstæði, sem þessu fylgir, þá var þjóðfélag sögualdar tilraun til hins gagnstæða. Ef til vill er hvorugur kosturinn full- góður. En það skaðar að minnsta kosti ekki að hafa eitthvað til samanburðar við hugsjónir nútímans.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.