Andvari

Volume

Andvari - 01.01.1996, Page 130

Andvari - 01.01.1996, Page 130
128 GUNNAR KARLSSON ANDVARI út úr umræðu um andstæður sem sífellt eru að verki í skólakennslu í sögu, svo sífellt að menn nenna bara stöku sinnum að rífast um þau. Sigurður segir:9 Það er að vísu saklaust, þótt minnishestar hámi í sig ógrynni fræða, sem þeir reyna aldrei að melta, ef þetta er þeim gaman og metnaður. Hitt er verra, ef kennarar kvelja með slíku varnarlausa nemendur, sem botna ekkert í, hvers vegna þeir eiga að muna allan þennan þremil, og fá stundum fyrir bragðið ævilanga óbeit á allri sagn- fræði. Vissulega er auðveldara um að tala en í að komast að sætta sjónarmið þekkingar og skilnings í sögunámi, því að skilningur sprettur óneitanlega af þekkingu eins og þekking sprettur af skilningi. En grundvallarafstaða Sig- urðar er engu að síður frelsisboðskapur. Hann boðar okkur frelsun undan oki fortíðarinnar; við höfum ekki skyldur við hana sem slíka, en við eigum hana og megum njóta hennar í okkar eigin tíma. í lok forspjallsins lýsir Sig- urður tilgangi bókar sinnar þannig að hún sé „hugleiðing um vanda þess og vegsemd að vera íslendingur nú á dögum, studd við þá þekkingu á fortíð þjóðarinnar, sem höfundur hefur getað aflað sér og talið mestu varða. “10 Aherslan á hugsun og skilning leiðir þannig beint að tengslum sögunnar við samtímann, samanburði og andstæðum. í Islenskri menningu er talsvert um að tvennum tímum sé stillt upp hvorum gegn öðrum, fremur í því skyni að láta sögutímann varpa ljósi á okkar tíma en öfugt:11 Háski sá, sem vofir yfir lýðræði nútímans og hefur víða gert það svo valt, er framar öllu fólginn í fláttskapnum, þegar almenningi er talin trú um, að hann sé kúgaður samkvæmt umboði frá honum sjálfum, eða hann er fyrst féflettur og síðan látinn þiggja sína eigin eign í mútur og náðargjafir. Það er sannast sagt, þótt sorglegt sé, að talsvert af beru ofbeldi, sem menn þora að klóast við, er bærilegt í samanburði við prúðbúið og vátryggt ranglæti. í Fragmenta ultima er þessi hugsun endurtekin, jafnvel með enn bein- skeyttari orðum:12 Og að því er kemur til þjóðfélagshátta og við hvers konar hagi einstaklingarnir áttu að búa samkvæmt þeirri mynd, sem sögurnar bregða upp, og samanburði við nútím- ann, er það fyrst að segja, að gildi sagnanna er fyrst og fremst í því fólgið, hversu ólík sú mynd er nútímanum og eggjandi til samanburðar. Þar sem nútíminn virðist mjög stefna að því að gera þegnana að húsdýrum ríkisvaldsins, með öllum þeim þægindum, áhyggjuleysi, tryggingum og ábyrgðarleysi og aftur á móti með öllum þeim skorti á sjálfsvirðingu og sjálfsábyrgð, skerðingu á frelsi og sjálfstæði, sem þessu fylgir, þá var þjóðfélag sögualdar tilraun til hins gagnstæða. Ef til vill er hvorugur kosturinn full- góður. En það skaðar að minnsta kosti ekki að hafa eitthvað til samanburðar við hugsjónir nútímans.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.