Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 136

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 136
134 GUNNAR KARLSSON ANDVARI nútímanum með penna sinn. Ég ætla annars ekki að ræða þetta efni, en að- eins birta svolitla klausu. Höfundur er þar að ræða hvernig norrænir rithöf- undar á 19. og 20. öld hafi sótt efni og stílfyrirmyndir til íslenskra forn- sagna, Tegnér, Ibsen, Undset. Svo heldur hann áfram:31 Á hitt er ekki úr vegi að minna, að enn er vandséð, hversu endingargóðar þessar nýrri norrænu bókmenntir verði á komandi öldum, þar sem enginn vafi getur á því leikið, að til sígildustu fornsagnanna muni menn hverfa aftur og aftur, þó að tízku- breytingar kunni á stundum að fjarlægja þær ráðandi smekk almennra lesenda. Það er sannarlega ekki að ástæðulausu, þótt íslendingar séu minntir á þetta allt saman, ekki til þess að miklast af því, sem ef til vill gerist ekki þörf, heldur til þess að glæða hjá þeim meiri virðingu fyrir sögunum en svo, að þeir haldi til að mynda, að þeir geti borið fram skoðanir á þeim, sem eru ekkert annað en hreppapólitík, eins og rætt væri um það á alþingi, hvort einhver vegarspotti eigi að takast í þjóðvega tölu. Um leið og slíkar bókmenntir hafa verið skapaðar, eru þær ekki lengur einkaeign þjóðarinnar, heldur sameign allra þjóða, sem vilja gefa þeim gaum, og frjálst um- ræðuefni, hvort sem höfundarþjóðinni líkar það betur eða verr. Síðasttalda umræðuefnið í Fragmenta, skýringin á blóma íslenskrar orð- menntar á miðöldum, er auðvitað sígilt líka. Sigurður hnitar í kringum þetta efni í drögum sínum. Fyrsti kaflinn heitir „Kraftaverk“. Þar er spurn- ingunni varpað fram hvað hafi skapað sögurnar og sýnt fram á að atburðir sögualdar nægi ekki til að skýra tilurð þeirra. Hér skilgreinir höfundur líka hugtakið kraftaverk og sýnir þannig að hann notar það í fullri alvöru um sagnaritunina, beitir því ekki sem ýkjum til að leggja áherslu, eins og tíðast er í daglegu máli. Hann segir:32 Þegar ’kraftaverk' er ekki haft í hinni sérstöku guðfræðilegu merkingu - sem hér kemur ekki til greina, - er það ekki annað en bráðabirgða- eða undanbragðsheiti þess, sem menn treysta sér ekki til að neita, að átt hafi sér stað, en þeir skilja ekki samkvæmt þeim lögmálum, sem þeir eru vanir að leggja trúnað á, eða finnst jafnvel koma beinlínis í bága við þau. í þessum kafla kemur engin tilraun til svars: forvitni lesenda hefur aðeins verið vakin, og næsti kafli heitir því hversdagslega nafni „Flokkun sagn- anna“. í tveimur síðustu köflunum er spurningin síðan tekin upp aftur:33 „Hvers vegna rituðu íslendingar sögur og Norðmenn ekki?“ Og nú orðar Sigurður kenningu sem hann hafði að vísu tæpt á áður, kannski oftar en einu sinni, en sannarlega í fyrirlestrinum „Auður og Ekla í fornmenntum Islendinga“ sem var haldinn árið 1946 og fyrst prentaður í Skírni 1986 í til- efni af aldarafmæli höfundar.34 I Fragmenta er hugmyndin sett fram og rökstudd stórum vandlegar. Hún er í stuttu máli sú að íslendingar hafi bætt sér upp einangrun frá Evrópu í fremur fátæklegu umhverfi íslands með því að einbeita sér að sögum, eins og danski sagnaritarinn Saxo hélt raunar fram strax um 1200. Landnámsmenn íslands völdu landið af fúsum og
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.