Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 153

Andvari - 01.01.1996, Blaðsíða 153
ANDVARI OFBELDI TÍMANS 151 menn. Slíkar söguhetjur segja sig úr lögum við samfélag; smíða sér ímynd- aðan heim sem er utan allra skilyrða. Lífið verður fyrir þeim bábilja eða villuljós, þær einblína á heim eða tilvistarform sem samræmist ekki hugsun góðborgaranna; grafa undan rótföstum gildum, glotta framan í eilífðina. Astand þeirra verður oft ekki kennt við annað en stundlegt æði eða sturl- un; þær skynja heiminn á annan hátt en allir aðrir og örlög þeirra verða í samræmi við það: þær glatast eða ganga í björg, fullveldi þeirra breytist í ósigur, örvæntingu eða dauða. Skáldsaga Kristjáns Kristjánssonar, Ár bréfberans, ber keim af slíkum hugmyndum sem voru algengari í íslenskum skáldsögum í upphafi aldar- innar en á síðustu áratugum. Nægir að nefna Vefarann mikla frá Kasmír eftir Halldór Laxness í því samhengi. í sögu Kristjáns er sagt frá ungum manni sem telur sig hafa sigrast á dauðanum eftir að hafa komist í návígi við hann í hörmulegu slysi og fullvissar sig um að hann geti af þeim sökum gerst höfundur eigin örlaga. Eftir það verður hann ekki samur. Reynslan leysir upp fyrra sjálf; dauðinn verður að þráhyggju sem gerir lífið skiljan- legt og gefur söguhetjunni tilgang sem felst fyrst og síðast í því að endur- upplifa erótíska reynslu „dauðastundarinnar“. Dauðinn verður ekki aðeins markmið eða telos heldur forsenda lífsins: til þess að lifa verður maður að sigrast á dauðanum. Hann verður að nauðsynlegum lífsförunauti eða ljóð- rænum kjarna. Eftir slysið horfir söguhetjan á líf sitt baðað skæru ljósi dauðans og hverfur um leið inn í eigin hugarheim sem einkennist af sam- spili erótíkur og dauða. Viðfangsefni þessarar sögu er í raun hið þverstæðukennda eðli dauðans; sú staðreynd að hann birtist okkur í senn sem endanlegt takmark og við- miðunarpunktur á hverju einasta augnabliki. Við nálgumst hann með hverjum degi sem líður á sama tíma og við vitum að hann er á vissan hátt þegar til staðar. í túlkun okkar verður hann að framtíð sem leggur nútíðina í rúst. Dauðinn leiðir í ljós hina sönnu merkingu tímabundinnar tilveru okkar; án hans væri vera okkar í tímanum merkingarlaus, stefnulaust flökt á eyðisandi eilífðarinnar.9 Bréfberinn Jónas Jóhannsson gerir þessa hugsun að sinni og nær valdi á dauðanum með því að takast á hendur guðlegt vald og ákveða sitt eigið dánardægur: „Eftir að ég ákvað dauða minn gat ég haldið áfram að lifa. í fyrsta skipti, á afmælisdaginn minn, þegar ég komst að raun um að ég var fær um að taka mitt eigið líf, komst ég líka að því að ég var fær um að lifa. Ég gaf mér líf. Og lífið varð aftur merkilegt og til- gangsríkt. Ekki bara nöfnin tóm“ (102). Kristján finnur sögu sinni kunnuglega formgerð. Söguhetjan færir líf sitt til dagbókar árið eftir slysið og kemur hún fyrir sjónir lesandans sem skáld- saga. Dagbókin verður fyrir skemmdum er hann flytur að heiman í for- stofuherbergi í íbúð Erlu, krabbameinssjúkrar miðaldra konu sem hann
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.