Eimreiðin - 01.01.1933, Síða 106

86
SKÁLDSKAPUR OG ÁSTIR
EIMREIÐIN
af þeirri villu, að bersögli um alt, hvað sem er, jafnvel það
lægsta og dýrslegasta í afkimum mannlífsins, sem óspilt eðli
vill þó draga slæðu yfir, sé ekki einasta leyfilegt, heldur einnig
skyldugt í skáldment þessa tíma« (Þjóðstefna, maí 1916).
Þetta var ein af villunum, sem mentamennirnir vildu ekki
verja 1916 og E. B. talar um. En þykjast þessir lærðu yfir-
stéttarmenn, sem ég á nú í höggi við, þeim mun betur mentir
nú en 1916, að þeir megi við því að verja hverskonar bók-
mentalegan óhroða sem vera skal? Þegar viðbjóðslegu klámi
er hrúgað saman í skáldskap og ýmsir andans menn hafa lagt
á það blessandi hönd með dómum sínum, þá kemur fram hörð
árás frá alþýðumönnum gegn þessu, og þar sýnt fram á fá-
nýti þess og spurt um tilganginn, en þá hlykkjast þessir andans
menn undan því, sem að er veizt. S. E. segir, að ég gefi
»lostuga lýsingu«, en sjálfur vill hann ekki »gálauslegt tal um
kynferðismál*. Þarna greip hann á kýlinu. Þetta er að hlykkj-
ast undan, en þó þolir hann mér ekki, að ég deili á ósómann.
R. Kv. segir mér að lesa betur, en sjálfur fer hann ekki út í
að skýra það nánar. Þeim er báðum sýnilega illa við, að
dregin sé fram í dagsljósið sú dýrð, sem þeir hafa lofað, vilja
ekki dvelja við málsatriðin sjálf, annaðhvort af hræðslu við al-
menningsálitið eða þá að þeirra eigið velsæmi hindrar það.
En þeir verða þó að skýra til hlítar, hversvegna þeim þykja
góðar lostugar lýsingar hjá Kamban og Laxness. R. Kv. hættir
sér ekki lengra en að tala um mislestur og misskilning, en
það næstum rennur út í fyrir S. E., því hann talar ýmist um
»nauðaómerkileg atvik«, »ægifegurð«, »voryrkju« eða bók, sem
sé »skrifuð fyrir mat«!
En þessir menn halda skáldunum kyrrum í »villunni« með
dómum sínum, villunni, sem E. B. talar um 1916, og á þann
hátt eggja þeir fram ósómann hjá þeim. Þeim mun þykja létt
verk að ráða niðurlögum alþýðumannsins, einyrkjans norður á
heiðum í Þingeyjarsýslu. En hefur nú S. E. kjark til að hirta
á sama hátt ^og fyrir svipaðar sakir eift mesfa andans stór-
menni, sem ísland hefur átt að fornu og nýju? Betur færi
þó á, að það væri hreinlegar gert en gert var í Iðunni ný'
lega, þar sem E. B. er kastað langt aftur fyrir Laxness, en
klappað á vangann um leið (Kr. E. A.). Og þá er líka tæki-
færi til að taka E. B. í hnakkann fyrir grein hans »Landnám
íslenzkrar orðlistar«, eða dóm hans um Guðmund Friðjónsson,
sem gerði nokkra ólgu á sínum tíma. S. E. má vafalaust
treysta á affylgi vormanna sinna og að þá sannist það, sem
Þorsteinn Erlingsson kvað forðum:
„Og sextíu Nesjamenn buðu sift blóð
að bæta þar konungsins neyð".