Eimreiðin - 01.01.1933, Page 109

EIMREIÐIN
SKÁLDSKAPUR OG ÁSTIR
89
arþrótt og framtaksþrek æskunnar í landinu, og þar erum við
E. áreiðanlega á öndverðum meiði. En til glöggvunar á
Þm> sem fyrir mér vakir, vil ég setja sem merkivörður ræðu
®‘Þr S. E. og ritgerð eftir R. Kv. S. E. segir í ræðu, sem
hann flutti fyrir nemendum Akureyrarskóla 1927 um máttuga
Wenn (Dagur X., 43): »Á hverjum einasta degi mun meðfædd
h'egða kveðja oss til drottinssvika við hinn mikla tilgang. Á
hverjum einasta degi munu óþjálar hvatir kveina og mögla
undan því, að verða að hneigjast til stuðnings við hann«. Hinn
mihli tilgangur er tamning og sjálfsþroskun mannsins. Þetta
Serir R. kVi ag umtalsefni í ritgerð, sem hann nefnir »Um
lregðu« (Iðunn XIV., bls. 138 — 157) og virðist færa rök að því,
ao það, sem S. E. nefnir tregðu, sé fremur tregðuleysi. Það
Se skortur viðnámsþróttar eða viðspyrnu. Með drottinssvikum,
sem S. E. talar um, geri mennirnir sig að dúnfjöðrum eða
eir. en reynist ekki blý eða marmari, eins og ætti að vera.
aðir telja þeir að þetta sé það, sem mest tefji mannlegan
Þfoska. Með þetta fyrir augum vík ég nú í nokkra útúrdúra.
1 smásögu eftir Björnstjerne Björnson, sem hann nefnir
4ors Hænder — to Billeder, er,brugðið upp myndum með
°9aleiftrum skáldlegrar snildar. Ég ætla að rekja efni eins
Pessa leifturs: Umbótamaðurinn, uppreisnarmaður síns tíma,
ar að flytja erindi á opinberum stað. Hann er ímynd fram-
^kins lífsþrótts og karlmensku. En leiguþjónar hafa verið
en9nir til að gera hann ófæran af vínnautn. En hann kemur
^arnt, og byrjar að tala í miklu ölæði. En þegar hann hefur
a 30 svo um stund, kemur hann auga á eina af hirðmeyjum
r°tningarinnar, sem gengur framhjá á götunni, þá hina sömu,
.em hafði eitt sinn lokkað hann til lauslætis með aðstoð víns-
,n.s' Við endurminningu þá, sem götusýninni fylgdi, vaknar
lnn siðferðilegi styrkur hans og það grípur hann slík reiði
,3 Eeift, að vínið rennur af honum á augabragði og hann
iaiar óskorað í tvær stundir.
vormenn S. E. hefðu gott af að lesa þessa smásögu Björn-
ns ,einu sinni. Henni var snúið á íslenzku af ungum Þing-
Vmgi 0g var j Iðunni fyrir 15 árum (1917). Bak við
j essa skáldsögu stendur óbifandi trú á gróðurmagn það, sem
, manninum býr og leiðir til fullkomins þroska persónuleika
nans- Þ>að var sú trú, sem talið er að stutt hafi að því, að
orska þjóðin varð sjálfstæð þjóð fyr en nokkurn varði.
,?ný ég við blaðinu.
j nýiustu skáldsögunni eftir Halldór Kiljan Laxness, »Fugl-
n 1 fjörunni*, er brugðið upp mynd með sterkum dráttum