Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 66

20. vísa.
Þrjár meyjarnar, sem koma úr Urðarbrunni, eiga ekkert
sammerkt við þursa meyjarnar i 8. v., nema töluna, — sem
er hin algengasta tala i öllum goðsögum og þjóðsögum, svo
að engar ályktanir verða dregnar af henni einni.
ór þeim sœ. Sœr er hér valn, o: Urðarbrunnr. Finnur
Jónsson (Völuspá 45) bendir til samanburðar við þessi visu-
orð á orðið stöðuvaln og »legir á grnndu stóðu« í Lilju, 31.
v. (texta Bergsbókar). Algengt er enn að segja, að »vatn
standi á engjum« o. þ. 1. Texti Hauksbókar, sem sjá má af
Gylfaginning k. 14, að Snorri liefur kunnað eins, er ekki
annað en leiðréltingartilraun. Sjálft örnefnið Urðarbrunnr
stj'ður mjög texta Konungsbókar. Smbr. Sigurðardrápu Kor-
máks, 4. v. — — »Komsk Urðr ór brunni«. Fornmenn
höfðu mikla tri» á brunnum og lindum, og vizku þeirri, sem
i djúpu vatni væri fólgin. Því býr Sága, hin spakasta gyðja,
á Sökkvabekk, þar sem »svalar unnir yfir glymja« (Grimn-
ismál 7), og því er Mímir sjálfur vatnabúi.
þollr. Síðar mun talað um, hvað af þessu orði má ráða
um heimkynni höfundar Völuspár.
hétu, þ. e. a. s. menn kölluðu eina Urði, aðra Verðandi,
ena þriðju Skuld. Engin ástæða til að breyla og lesa: Urðr
hét ein, önnur Verðandi . . . Skuld en þriðja (Neckel).
skáru á skíði, svigasetning, þar sem allar nornirnar eru
gerandinn. Neckel (PB Beitriige XXXIII, 459—66) skýrir þetta
svo, að nornirnar risti örlagarúnir á skiði. Þegar gætt er að
trúnni á töframagn rúnanna, er þetta eðlileg hugmynd, og
ekki ólikt höfundi Völuspár að setja hana í stað »örlaga-
þráðanna«, sem bent er til i öðrum kvæðum. En Neckel
segir ennfremur, að »skera á skíði« sé sama sem skera upp
lierör, en það sé misskilningur fyrir »skera á herör« (o:
rúnar). Nornirnar skeri upp herör, og um leið komi folkvíg
inn í heiminn sem óflýjandi örlög. — Við þetta er margt
að athuga. Á herör voru vist venjulegast engar rúnar. Búna-
þekking var ekki svo almenn, að það hefði verið til néins.
Herörin var telgd spýta, örvarlagið sagði alt, sem segja þurfti.
Auk þess voru líka til þingboðskefli með vissu lagi, svo að
skið (keíli) eitt segir ekkert um hernað. Væri skilningur
Neckels réttur, mundi líka of mikil áherzla vera lögð á þátt
nornanna í upphafi vígaferla og spillingar, og siðferðilega
uppistaðan í kvæðinu verða veikari. Loks má minna á rök