Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 130

VÖLUSPÁ
Í20
Völuspá og Eddukvæði og dróttkvæði fara að ýmsu leyti
dróttkvæði. hvor sína leið. En þó er þetta misjafnt um ein-
stök kvæði. Meðal Eddukvæða er Völuspá einna
skyldust dróttkvæðunum að smekk og menningu. Beinna
áhrifa virðist líka kenna. Teflða í túni minnir á Haralds-
kvæði 16: þeirs í Haralds túni húnum verpa.1) Hefisk lind
fyrir, smbr. höfðusk hlífar fyrir, Hákonarmál 11. Lætr . . .
standa hjör til hjarla, smbr. Ynglingatal 18: hjörr til hjarla
stóð (um aðra staði, sem minna á Ynglingatal, sjá skýringar
við 31., 45. og 47. v.). Smbr. ennfremur skýringar við 4. v.
um skilning Völuspár á sköpun jarðar, og samræmi þess
skilnings við kenningar hirðskáldanna. Völuspá er eina Eddu-
kvæði, sem hefst með líku ávarpi og mörg dróttkvæði, eina
Eddukvæði, sem hefur stef. Þessi tvö atriði eru þung á met-
unum. Af þeim verður þó ekki beint ráðið, að höfundur
Völuspár hafi verið hirðskáld. Meðal þeirra hirðskálda, sem
vér nú þekkjum, er enginn líklegur til þess að hafa ort
hana. En hann hefur iðkað skáldskapinn sem íþrótt, kunnað
kvæði helztu hirðskálda, og verið snortinn af anda þeirra.
Þetta bendir til þess að skáldið hafi átt heima á íslandi, því
að þangað var dróttkvæðagerðin nær alflutt í lok 10. aldar.
Völuspá og Engum ætti að geta dulist, að i Völuspá er öll
heiðin trú. undirstaða og meginið af efni heiðið. Ásatrúin
hlýtur að hafa verið bernskutrú höfundarins,
hvað sem siðari áhrifum Itður. Mikið af efni kvæðisins kann-
ast menn við úr öðrum heimildum frá heiðnum dómi, eins
og gjörla mun sjást í skýringunum hér að framan. Þó er
nokkuð af þessum fornu goðsögum skilið öðruvisi í Völuspá
en alþýða manna hefur gert, og sum atriði virðist skáldið
hafa lagað í hendi sér eða jafnvel bætt þeim við frá eigin
brjósti. Má nefna sem dæmi sköpunarsögu jarðar og manna,
líf Ása á Iðavelli, þáttinn um Gullveigu og borgarsmiðinn,
endurkomu goðanna eftir ragnarök. En á þessum atriðum
ber vonum framar í kvæðinu, af því að skáldið komst ekki
hjá að fjölyrða nokkuð um þau. þar sem hann átti samleið
1) Petta kemur að engu leyti í bága við það, sem sagt er í skýr-
ingum við 9. v. Fyrirmyndin að lýsingunni í 9. v. er norsk (og íslend-
ingar þektu norskan skáldskap manna bezt), en eigi að síður getur
skilningur orðsins tún i 61. v. verið islenzkur.