Búfræðingurinn - 01.01.1942, Page 27

BÚFRÆÐINGURINN
2f>
áburðarins (stækju) og breyta þeinv i sölt, sem tapast eklci
sem lofttegundir.
1. Tegundir íburðdr.
Hér sléulu taldar þær tegundir iburðar, sem helzt koina til
greina hér á landi:
a. Mómold. Hún er talin einhver sá allra bezti iburður, sem
völ er á. Hún er hlý og mjúk íyrir skepnurnar, sýgur mikið í
sig af legi og heldur í sér roklcenndum efnum áburðarins
betur en nokkur annar íburður. Auk þess er í henni allmikið
af jurtanærandi efnum. Þau eru að vísu i torleystu ástandi,
en vafalaust koma þau að einhverju gagni við rotnun áburð- \
arins uti í jarðveginum. Góð og vel þurr mómold bindur 10
•—15 þyngdir sínar af vatni, en lakari mómold 4—5 þyngd-
ir.1) Það er ókostur við mómoldina, að hún þyrlast allmikið
upp við notkun, og þegar hún er orðin rnettuð af raka, vill
hún loða við skepnurnar. Efsta lag mósins, kalmórinn, er
sennilega betri til íburðar en neðri lögin.
I öðrum löndum cru víða iil verksmiðjur, er viuna mó til íburðar.
Sú fyrsta þeirra var stofnsett í Þýzkalandi um 1880. Mest er vinnsían
hin síðari ár i Sviþjóð, Þýzkalandi og Hollandi. Svíar nota árlega um
60000 tonn af mómold til íburðar. Auk þess flytja ])eir nokkuð út af
lienni, jafnvel alla leið til Ameriku. Árin 1934 og 1935 fluttu Sviar út
mómold til iburðar, um 20000 tonu hvort árið fyrir um 70000 kr.
Mómoldin er stundum unnin með því, að mórinn er stunginn upp
og þurrkaður, eins og tíðkast hér á landi með mó til eldsneytis, en
sums staðar erlendis er hann Jmrrkaður á stórum hesjum eða grindum.
Siðan er hann maiaður og sigtaður og látinn í stóra poka (balla),
Einnig má lierfa móinn upp. Mýrin er þá fyrst ræst fram, ruðningur
tekin burtu og mórinn herfaður, t. d. mcð diskherfi. Mómylsnan er látin
liggja, þar til er hún er þurr. Þá er hún tekin saman, mýrin herfuð á ný
o. s. frv. Slík mómold er oft nokkuð vatnsrik.
Erlendis er talið, að úr hverjum m3 jarðvegs fáist 70—85 kg
af þurri mómold. Eru þá talin með efri jarðlög, sem oft eru
mosamikil, laus í sér og þess vegna létt. Hér á landi má gera
ráð fyrir, að fáist meira en þetta, liklega um lhO kg af þurri
mómold úr hverjum m3 af mó í jörðu. Þetta er þó misjafnt.
Ekki liggja fyrir neinar ábyggilegar tilraunir um það,
hversu mikla vinnu þarf við mótekju, enda er það að sjálf-
sögðu mjög misjafnt eftir staðháttum. Athugulir bændur
1) Sennile'ga eiga síðari tölurnar frekar við um islenzka mómold,
en rannsóknir vantar þó um það.