Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 12

10
B U F RÆÐINGURI N N
Er þetta eitt með fyrstu einkennum til að þekkja grösin i blóm-
lausu ástandi.
Puntstöngull grasanna (blómstöngull) er holui■ og stráið sívalt
(eða því sem næst) með óholu kné við livern blaðfót. Blöðin
tvíhliðstæð á stönglinum og beinstrengjótt, striklaga eða bandlaga
með löngumj venjulega alveg opnunx sliðrum og opnum sliður-
röndum, og á suníum legunduin eru slíðurrendurnar vaxnar saman
neðan til. Knén eru venjulega meira og minna upphleypt og oft
með öðruin lit en stráið. Á innanverðu blaðinu og þar, sem blöð
og blaðsliður mætast, er sliðurhimnan, er gengur oft dálítið upp
á stráið. Er hún oft gott einkenni til að þekkja tegundirnar i blóin-
lausu ástandi.
Ulúm grasanna eru oftast tvikynja og standa i smáöxum með tví-
liliðstæðíim hreisturkenndum blöðum, er nefnast agnir. Smáöxin
eru aldrei einstök, heldur fleiri saman á stráendunum, helmunni.
Legglaus eru þau öx kölluð, sem eru i samsettu axi. Grös, sem hafa
slíkt ax, nefnasl axgrös (húspuntur, rýgresi o. fl.). Ef smáöxin eru
á mislöngum leggjum út frá stráinu, er blómskipanin kölluð puntur
(vallarsveifgras, túnvigull, língras o. fl.). Ef smáöxin eru lcggstutt
og leggjanna gætir litið eða ekki, vegna þess að þau eru samvaxin
punthelmum og líkjast meira axi en punti, nefnast grösin axpunt-
grös (vallfoxgras, háliðagras og ilmreyr).
Hér hefur jiá verið Iýst helztu einkennum heilgrasanna, en það
er nauðsynlégt fyrir hvern þann, sem ællar sér að skilgreina grösin
bæði frá öðrum grasgróðri og eins innbyrðis innan heilgrasanna,
að jxekkja lielztu einkenni þeirra og eins hvernig hver tegund litur
út á ýmsurn þroskastigum. Hér verður þó ekki farið út i það að
lýsa hverri tegund, sem gerð verður hér að umtalsefni, nákvæm-
lega grasafræðilega séð, en reynt að gefa heildarmynd af hverri
tegund í blómi og blómlausu ástandi.
Eftirfarandi plöntulykill ætti að geta orðið nokkur hjálp til að
þekkja þær grasategundir, sein lýst verður hér á eftir.
II. Plöntulykill
til .'10 þekkja grösin nr. 1—ltt i blónilausu ástandi:
1. Blaðlcgan flatvaxin (samanlögð brumlcga) 3.
Blaðlcgan uppvafin (sivöl) 13.
3. Blöðin burstinynduð, að ininnsta kosti blaðsprotablöð 3.
3. Jarðstöngullinn skriðull mcð fíngcrðum rcnglum. Blöðin vcnju-
lcga rauðgræn. Túnvingult nr. (i.
Jarðstöngullinn uppréttur. Vöxturinn liúfumyndandi 4.
4. Blaðsprotablöð liörð og burstmynduð, grasið oftast grágrænt.
ItarSvingutl nr. 7.