Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 24

22
B Ú F R Æ Ð I N G U R I N N
12. Rýgresi (Lolium perienne).
Er axgras og er algerlega aðflutt grastegund. Hef'ur uppréttau jarð-
slöngul með stuttum jarðrenglum og lausum Imfumyndandi vexti. Hefur
marga blaðsprota í hvirfingu um strástönglana. Blöðin öll mjúk og
gljáandi að neðanverðu, en með nokkuð háum, ávölum rifjum á efra
borði. Þegar liorft er í gegnum blöðin, sjást ljósgrænar línur eftir leugd
blaðsins. Blaðgrunnurinn oft með nokkuð ógreinilegum greipum, sem
iykja utau um stráið. Slíðurhimnan mjög slutt og blöðin nærri saman-
lögð í brumlegunni. Skríður venjulega síðasl i júni eða fyrst í júlí.
Oxin eru G—10 hlóma og snúa axkantinum að axliclniunni (öfugt við
húsapunt). Axhelman liðuð, og falla eudar smáaxanna þar inn i. Vcnju-
lega 30—70 cm á hæð.
Ilýgresi á hezt við frjóan moldarjarðveg. Er ágætt fóðurgras, sem
gefur lystugt og gott liey. Er .einnig gott til beitar fyrir kýr, því að þær
sækja mjög i það. Er ekki varanlcg jurt hér á landi, en viö góð skilyrði
heldur J)að sér ailvel í 2—4 ár. Stofn frá Jaðri i Noregi hefur reynzt
liarðgerðara og varanlegra gras en af dönsku fræi. ítalskt rýgresi er
venjulega stórvaxnara en enskt rýgresi og skilur sig frá því i því, að
]>rumlegan er uppvafin og öxin með týtu. Báðar ])essar tegundir hafa
lítið verið notaðar í fræblandanir, og er það eflausl vcgna l>ess, live
iítið harðgerðar og varanlegar J>ær eru. Enskt rýgrcsi ])efur borið
Jn’oskað fræ á Sámsstöðum undanfarin G ár, en ]>roskast venjulega
seint og ekki vel ncma i meðalsumrum og betri. Hér á Suðurlandi virðist
mér rétt að nota fræ af ensku rýgresi í fræblöndur sáðskiplatúnræktar,
því að þetta gras spretlur vel með smárategunduin. Fræið er ódýrt. Súð-
magn við hreinrækt 30—35 kg á lia.
13. Akurfax (Bromus arvensis).
Einær grastegund. Jarðstöngullinn upprétlur og án kynlausra biaða.
Grágræn á iit. Blaðslíðrin, að minnsta kosti þau neðri, þakin mjúkum
hárum. Slíðurhimnan smátennt. Blöðin lin og mjúk, uppvafin í brumleg-
unni. I’unturinn stórgerður eins og grasið alll. Smáqxin ílöng með týlu
og 5—10 blómum, oft bláleitum.
Hæðin G0—100 cm fullskriðin. Gras þetta sprettur vel árið eftir sán-
ingu og deyr síðan. bað get'ur fremur stórgert og þyrrkingslegt hey, cn
getur gefið mikla uppskeru. A bezt ,Við sandjörð cða annan þurrlendau
jarðveg, og getur vel verið réltmætt að nota það i fræblöndur á slikan
jarðveg með seinsnrottnum tegundum til aö gcfa uppskcru á 1. ári.
Er nokkuð seint að spretta fyrst á vorin, en 'vex með miklum hraða,
þegar hlýna fer í vcðri. Getur gefið allmikinn háarvöxt, ef fyrri sláttur
hefur orðið snemma, en háin er lieldur léleg, þvi að grasið er mest
stöngulblöð og puntur (getur sett tvisvar punt). Dágóð slægjujurt, en
gefur slæma beit og ólystuga fyrir kýr. Þroskar hér fræ í bcztu árum.
Fræið er ódýrt. Útsæði á lia við hreinrækt 40—50 kg. Innflutt gras-
tegund og notuð dálitið í fræblöndur.