Búfræðingurinn - 01.01.1944, Page 29

BÚ FH Æ ÐIXGURINN
27
i þeim hvít eða mjög Ijós. Breiðast aðallega út með jarðlægum
stönglum, þar sem skilyrði eru góð. Útbreiðsla hans í tún-
um fer mikið eftir jarðlagi og gróðri þeim, sem með honum
vex. Sérstaklega virðist hann örvnsl við mikla beit og endur-
tekinn slátt. I gömlum harðvellistúnum er hann ofl allríkj-
andi og þá í félagi með língrösum, sem þroslcast nokkuð sam-
timis. Haustbreiðsla virðist örva smárann, en síður vor-
breiðsla, bæði á þvagi og föstum áburði. Iiali- og fosfórsýru-
áburður virðist örva vöxt hans, en of mikill auðleystur köfn-
unarefnisáburður dregur úr útbreiðslu hans. Erlendur hvít-
smári, sem er nokkuð þroskameiri en sá íslenzki, getur vaxið
prýðilega, ef réttum tökum er beitt.
Nauðsynlegt er að sá hvítsmárafræi snemma vors (fyrri
lilutann i maí) og smita fræið með rótarbakteríum. Fella skal
fræið fljótt og vel niður, svo að sól skíni ekki á það. Hæfilegt
að hafa allt að helming fræblöndunnar hvítsmárafræ. Ef 30
kg eru notuð, þá aðeins 15 kg grastegunda á ha. Hvítsmárinn
er- prýðileg slægjit- og beitarjurt, og er hvítsmárataða eitt-
hvert það bezta hey, sem hægt er að framleiða hér á landi.
Taðan af harðvellishvítsmáratúnum sannar það. í tilraunum
Ræktunarfélags Norðurlands hefur uppskeruaukinn orðið 16
20 hestar á ha fyrir hvítsmárann, en mun minna á Sáms-
stöðum.
Ýmsir stofnar af hvítsmára hafa verið reyndir. Hvítsmára-
slofnar frá Strynö og Morsö hafa reynzt beztir, eiknum frá
Morsö. Spretta fyrr en enskur, villtur livítsmári, sem þó er
nokkuð harðger, en blómstrar seint. Ber sjaldan fullþroska
fræ hér á Suðurlandi, en lildega ber hann oftar ]>roskað fræ
á Norðurlandi. Annars hefur það lítið verið rannsakað.
2. Hauður smári (Trifolium pratense).
Er miklu stórgerðari jurt en hvítsmárinn og er af erlend-
uin uppruna. Þó að slæðingur hafi fundizt hér á landi, ]iá er
bann eflaust fluttur inn með korni eða fræi.1) Lifir sjaldan
lengur en 3—4 ár. Á Sámsstöðum hefur þó seinvaxinn rauð-
smári haldizt í sáðsléttu allríkjandi í 6 ár og töluverður slæð-
ingur lengur. Annars er Jiessi smárategund ekki ráðandi í
1) í Evrópu var rnu'ðsmárinn fyrst ræktaður á Spáni.