Búfræðingurinn - 01.01.1944, Síða 43

B Ú F R Æ Ð I X G U R I N N
41
Ég liof reynt aö gera mér grein fyrir, hve hygg- og hafrarækt væri
örugg til liroskunar, miðað við hvern athugunarstað i töflu I, og lagt til
grundvallar hitamælingar og aðrar veðurathuganir á Sámsstöðum frá
1928—1940 og mismunandi þroska á korni þar, hyggi og höfrum. Eftir
]>essu telst mér svo til, að á árunum 1920—1940 hei'ði korn átt að ná
góðum og sæmilcgum þroska: I Reykjayik 9 af hverjum 10 sumrum, á
Hvanneyri 8 af hverjum 10, á Eyrarhakka 9 af hverjum 10, á Sámsstöð-
um 9 af hverjum 10., á Teigarhorni 8 af þverjum 10, á Akureyri 6—7
af hverjum 10 sumrum.
Ef þessar niðurstöður eru hornar saman við það, live kornrækt af
þessum 2 tegundum cr örugg í norðanverðum Noregi, mun elski vera
miklu áfallasamara með þroskun þeirra hér en þar. Ætti því ekki að vera
áhættusamt að taka þessar tvær þýðingarmiklu nytjajurtir til ræktunar
almennt, því að notadrjúgt mun það reynast, að bændur framleiði dálítið
af korni, þó að ekki væri ncma til fóðurs. Áríðandi er fyrir öryggi
kornyrkjunnar að koma henni fyrir á landi, sem cr í suðlœgum halla,
því að reynslan liefur sannað, að ]>ar þroskast kornið heldur fyrr en
á ílötu, liallalausu landi. Tvcggja ára hitamælingar á Sámsslöðum hafa
sýnt nokkurn mun á hita jarðvegarins, ávallt hlýrra i liaJla móti suðri,
og munaði það 1934 1,2°, live Jilýrra var í 20 cm jarðdýpi i Jialla en á
flötu landi yfir timabilið 15. júní til 15. septemher.
En ]>ó að liin vcðurfarslegu skilyrði séu góð og sæmileg í flestum ár-
um fyrir kornyrkju liér á landi, þá er ekki þar með sagt, að ræktun
þessara nytjajurta nái skjótri útbreiðslu. Kemur þar fyrst til, Jtve jarð-
vinnslu er víða ábótavant og ekki framkvæmd sem íastur liður í l)ú-
verkum almennt, heldur er þcssi vinna háð um of aðkeyþtri vélavinnu.
í veðursælustu héruðum landsins cru eklii nauðsynleg tæki, svo scm
plógur, lierfi og valti, lil ricma á einum hæ af hverjum fimm, og víða
ekki ]>að. Meðan svo er ástatt, að jarðvinnslu og jarðyrkju er ckki ætl-
aður ákveðinn timi vor og liaust, er vart að húast við, að kornyrkja verði
tekin almennt til framkvæmda í búrekstri bænda. Notadrýgst mun
verða, að bændur vinni að kornyrkjunni mcð eigin tækjum og hestum á
ræktuðu landi, en nýyrkja á erfiðu landi sé fyrst framlt|væmd með vél-
um, ]>ó að liúu sé einnig mjög vel fær með hestverkfærum.
III. Gildi akuryrkju.
Kornyrkjan myndar grundvöll þann, sem akuryrkja er reist á,
en með akuryrkju er unnt að ná fjölbreyttari og meiri uppskeru af
ákveðinni landstærð en með náttúrlegum litt ræktuðum eða órækt-
uðum grasgróðri. Akuryrkja, þótt ekki sé nerna bygg- og hafrarækt
i skiptum við gras og garðjurtir, getur unnið islenzkum landbúnaði
ómetanlegt gagn.
í fyrsta lagi yrði vegna kornyrkjunnar fjölbreyttara skipulag á
t æktunarframkvæmdum en nú tiðkast, og jarðyrkja yrði árstima-
bundið starf, sem sjálfsagt væri að koma í framkvæmd á viðeigandi