Búfræðingurinn - 01.01.1944, Síða 83

B Ú F R Æ Ð I N G U R I N N
81
var að notast við islcnzkt grasfræ til túnræktar. Þcssar byrjunarathug-
anir gróðrarstöðvanna. náðu ]>ví skainmt og leystu ckki úr ncinu ]>vi, er
lil frambúðar mátti vcrða fyrir framlciðslu á innlendu grasl'ræi, hvorki
af erlendum cða innlendum tcgundum.
Allt frá aldamótum og fram að 1920 hafði notkun á innfluttu gras-
fræi V.crið lítil og mest af túnasléttum verið gcrt annaðhvort mcð græði-
slcttum cða þaksléttum. Rcynsla af að nota erlent fræ var misjöfn
og rcynsla bænda og annarra ræktunarmanna oftast lakari en rcynsla
sú, sem gróðrarstöðvarnar sýndu. Var ]>ví oft almennt álitið, að erlcnd-
ar grastcgundir ættu ckki við islenzk ræktunarskilyrði, en hins ininna
gætt að athuga, hvar orsakanna var að lcita. En rcynslan liefur sannað
siðar, — og var sönnuð áður í gróðrarstöðvum, að mcnn kunnu yfirlcitt
ekki að búa að erlendu sáðgresistcgundunum. Sáðsléttunum var mjög
oft konlið fyrir í útskæklum túna og á öðru lakara landi. Árangurinn
varð oftast slæmur, og l'átl af ]>cim tegundum, sem sáð yar ti 1, liélzt
lcngur cn 2—4 ár eða skemmri tíma. Sú jurtin, sem hélt ]>ó lengst vclli,
var báliðagrasið, cn ]>ó því aðeins, að það fcngi nokkurn áburð.
Þá var notkunaraðferðin, sem réð allmiklu um ]>að, hve lcngi sáð-
grcsistcgundirnar béldu velli. Yfirlcitt var si/.t betur með sáðslétturnar
farið cn önnur tún, en munurinn allmikill á, hve sumar erlendar tcg-
undir þola t. d. vcrr beit en okkar innlcndu, lágvöxnu tegundir. Og miðað
við lítinn áburð, mikla beit og oft lélegan jarðvcg og litla liirðu, gátu
orlcndu tcgundirnar ckki keppt við hinar innlendu, cnda varð svo viða,
að lágvaxnar tegundir eins og língrös, túnvingull, svcifgrös og snarrót
urðu sá gróður, scm aðallega tók við af sáðgresinu, þegar til lcngdar lét. I
gróðrarstöðvunum varð rcynslan al' notkun crlcnds fræs allt önnur. Þær
tegundir grasa, sem lifðu þar í túnrækt um fjölda ára, reyndust ckki
langlifar í sáðsléttum annars staðar. En hér vár sá mikli munur, að í
gröðrarstöðvunum var hetur búið að sáðgrcsinu, þvi venjulcga sáð í vcl
undirbúna jörð og hæfilega íborna mcð nauðsynlegum áburði. Friðun
lúnanna þar skapaði önnur og betri skilyrði en annars staðar, og óheppi-
leg bcit varð ekki til að útrýma þeim tegundum, sem verst þoldu hana.
Eftir 1920 fcr notkun crlcnds grasfræs að aukast, einkum eftir að
jarðræktarlögin gengu í giidi. Miklar ræktunarframkvæmdir hófust, og
þá fcr notkun á erlcndu grasfræi að færast í aukana, svo að skiptir
tugum smálcsta á ári. Jáfnhliða kcmur innflutningur tilbúinna áburðar-
cfna til sögunnar, en aulcin notkun lians gerir hetur klcift en áður að
búa þannig að nýrækt með crlendu grasfræi, að rcynsla almcnnings
varð viða önnur cn áður, ]>. c. sú, að erlent grasfræ gat gefið ágætan
árangur cða þann árangur, sem margra ára tilraunir gróðrarstö'ðvanna
liöfðu áður sannað. Auk ]>css hcfur tilraunastarfscmin í landinu á |>cssu
timabili stult mcð rcynslu sinni að hagkvæmara vali tcgunda i fræblönd-
ur cn áður var, og reynslan hefur bent til l>css, að grasfrætcgundir frá
Xorðurlöndum cru yfirlcitt harðgerðari en frá suðlægari stöðum. Þó cr
ckki ávallt inikill munur.
Háliðagrasfræ cr vcnjulcga frá Finnlandi og þvi ekki suðlæg fram-
Iciðsla. Vallarfoxgrasfræ er framleitt i Danmörku, Norcgi, Svíþjóð og
víðar. Norskur stofn af vallarfoxgrasi licfur rcynzt gcfa mest hcy, en
livað harðgcrvi og varanlcik sncrtir, virðist enginn munur. En ]>essar
6