Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 105

B U F R Æ Ð I N G U R I N N
103
ai, sem valda júgurbólgu. Að vísu getur júgur bólgnað af
öðrum orsökum, t. d. af höggi eða mari, og eru þau tilfelli
fá. En ýmsar orsakir greiða götu sýklanna og stuðla að því,
að júgrið bólgni, svo sem ofkæling, sár á spenum eða í spenum
og siöast, en ekki sízt, ófullkomnar mjaltir. Réttast er að gera
ráð fyrir því, að júgurbólgan sé smitandi, enda er hún það
oflast og bersl auðveldlega úr einni kú í aðra í sama fjósi,
séu ekki viðhafðar nauðsynlegar varúðarráðstafanir.. Sýkl-
arnir berast venjulega og langoftast inn um spenagatið. Sú
leið er einnig til, að sýklarnir berist með blóðinu, en er sjald-
gæf. Það er því hættulegt, ef sýklar komast á kýrspenann,
einkanlega spenabroddinn, en þangað geta þeir komizt með
ýmsu móti, t. d. ef heilbrigð kýr er mjólkuð á eftir júgur-
bólgukii af sama manni eða ef mjólkað er niður úr veiku
júgri og sýklarnir berast þannig víða um fjósið. Þetta tvennt
verður alllal' að hafa í huga i sambandi við júgurbólgu:
mjölka júgarbólgukúna eSa -kýrnar alltaf seinast og mjólka
aldrei niður i /jósið úr veiku júgri.
Tiðast bólgnar afturhluti júgursins, oftast upp frá einum
spena eða einn júgurfjórðungur. Ekki er það sjaldgæft, að
hehningur júgursins bólgni í einu, en mjög er það sjaldgæfl,
að allt júgrið bólgni samtímis.
Bandvefsbólgunnar verður hér að litlu getið, þar eð hún er
fátiðari en kirtilvefshólgan og' sjaldan eins illkynjuð. Hin
eiginlega bandvefsbólga er í bandvefslögunum undir húð-
inni og í húðinni sjálfri. Kemur luin oft út frá skeinum eða
afrifum á júgrinu. Mjólkin breytist venjulega ekki við band-
vefsbólgu, en júgrið verður aumt, og kýrnar láta illa við
mjöltum. Bandvefsbólgan batnar venjulega fljótt, ef einhver
góð og hrein feiti er liorin á bólguna, t. d. vaselín eða zink-
pasta,1) og kýrin er mjólkuð 3—4 sinnum á dag. Hættuleg
gelur bandvefsbólgan orðið, ef ígerðir myndast, og grípur þá
bólgan um sig i kirlilvefnum um leið.
Einkenni kirtilvefsbálgiinnar eru oftast glögg: Júgrið
])rútnar, er liart viðkomu og aumt. Ef mikil brögð eru að
bólgunni, verður kýrin lystarlaus, hættir jafnvel að éta og
fær hitasótt. Hægðii' eru oft tregar og saurinn harðari en eðli-
1) Zinkpasta er ágætt til að verja spena og júgur afrifum, er kýr
ganga á votlendi.