Búfræðingurinn - 01.01.1944, Síða 110

108
B U F R Æ Ð I N G U R 1 N N
l. d. á Vz klukkustundar i'resli í'yrstu 8 -4 klukkutimana, en
síðan á klukkutíma fresti. Daginn eftir þarf að taka í spen-
ann 3—4 sinnum milli mjalta. Ekki er gerlegt að skera niður
úr spena á kú, sem lítil mjólk er í. Til eru spenastílar, sem
hafa í scr sótthreinsandi efni, og má- stinga þeim upp í spen-
ann eftir skurðinn. Hver stíll er aðeins notaður cinu sinni.
Oft gc.tur verið mjög erfitt að opna blindan eða þröngan
spena, einkum ef þrengslin eru ofarlega í spenanum.
d. Vörtur á spenum: Oft koma vörtur á kýrspena, og lítur
helzt út fyrir, að vörtur berist af einni kú á aðra við mjaltir.
Stundum eru vörturnar fáar, en einnig kemur það fyrir, að
spenarnir eru alsettir vörtum. Vörturnar eru ýmist langar og
mjóar og rótarlitlar eða flatar og breiðar með mikilli rót.
Stundum detta vörturnar af spenanum án þess, að nokkuð
sé gert til að eyða þeim, helzt uin geldstöðutímana. Lækning:
Ýmis ráð eru til þess að eyða vörtum. T. d. má klippa mjóar
vörtur við spenann og pensla sárið með joðupplausn eða
vítissteini. Vörturnar má brenna með sterkum sýrum (ediks-
sýra, brennisteinssýra) eða vítissteini, en gæta skal varúðar,
ef sú aðferð er notuð. Ef illa lekst til, geta komið slæm sár
á spennna. Betra er að nota mildan vörtuáburð (Acid. salic.yl.,
1 hl, Aeid lactic., 2 hl. og Collodium, 2 hl). Áburður jiessi
er borinn á spenana þurra og hreina um viku til hálfs mán-
aðar tíma. Bezt er að eyða vö.rtum um geldstööutímann.
3. Kúabóla (Variola vaccina).
Kúabóla er fremur sjaldgæfur sjúkdómur hér á landi.
Kúabóla er smitandi sjúkdómur, og er orsök hennar virus
(huldusýklar). Er hún skyld bólusótt í fólki og sauðfjárbólu,
en niiklu vægari. Alltaf sýkjast kýrnar af nýbólusetium börn-
um eða öllu heldur af fólki, sem annast um nýbólusctt börn
og mjaltar kýr. — Meðgöngutími sjúkdómsins er 4—7 dagar.
Kýrnar fá hitavott og éta illa í nokkra daga. En oft vantar
þessi einkenni, eða þeirra gætir ekki. Hins vegar koma fram
bólur á spenanum (og stundum einnig á júgrinu). Þessar
hólur breytast síðan í vessafylltar, gulleitar eða blágráleitar
blöðrur. Blöðrurnar eru fullgerðar á 8.—11. degi. Þær taka
þá ,i sig dækl í miðju og springa. Eftir verða sár, sem síðan
hrúðra. Spenarnir verða ákaflega viðkvæmir, og kýrnar láta