Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 111

B U U H Æ i) I X ('. U R I N N
109
ínjög illa við mjöltum, svo að þær verða líll mjaltandi. Kýrnar
geídast og hættir við að fá júgurbólgu. Venjulega sýkjast
llestar ef ekki allar kýr, sem eru í saina fjósi, þar sem kúa-
bóla kemur upp. Stundum fá þeir, sem mjólka bóluveikar
kýr, útbrot á hendur (sjaldan á andlit).
Lækning: Til þess að græða spenana má nota zinkáburð
eða lýsissmyrsl. Áherzlu verður að leggja á það að mjalta
kýrnar með varfærni, og verður þá stundum að nota mjólk-
urpipur, ef mjólkin næst ekki með öðru móti. Mjólkurpíp-
urnar verður að sótthreinsa og nota þær með varúð. Mjólk
úr bóliweikum kúm er ekki nothæf til mannelrlis nema soðin.
4. Doði (Paresis puerperalis).
Doði er sjúkdómur nefndur, sem kemur í mjólkurkýr
skömnui eftir burðinn, en sjaldnar á öðrum tíinuin, eins og
seinna verður vikið að. Aðalsjúkdómseinkennin eru: mátt-
leysi eða löinun og jafnvel meðvitundarleysi. Orsökin er talin
vera knlsiumskortiir í blóðinu eða réttar sagt: rösknn á kal-
siumjafnvægi líkamans. Blóðið hefur ekki í sér nægar kal-
síumjónir. Áður liöfðu komið fram ýmsar kenningar og til-
gátur um orsakir doðans. Suinir álitu, að doðinn væri nokk-
urs konar eitrun og stafaði af eitri, sein inyndaðist í lik-
anianum. Eiturefni þessi áttu að myndast í leginu að sumra
áliti. Aðrir héldu því fram, að þau niynduðust i meltingar-
færunum, og enn aðrir, að þau mynduðust í júgrinu. Danski
dýralæknirinn dr. Schmidt frá Kolding var einnig þeirrar
skoðunar, að orsök doðans væri eiturmyndun í júgrinu, og
varð hann fyrstur til jiess að linna nokkurn veginn örugga
aðferð til að lækna doðánn. Dr. Sclnnidt flutti rækilegt. erindi
um þetta efni á dýralæknaþingi i Kaupmannahöfn árið 1902.
Lækningaraðferð hans var í því fölgin að dæla joðkalium-
upplausn inn í júgrið, hugðist hann á þann hátt eyða eil-
uráhrifunum i júgrinu. Lækning þessi reyndist svo vel, að
með henni var hægt að bjarga flestum doðakúm, en áður
drajist um helmingur þeirra kúa, sem fengu doða. Seinna
komust menn að raun um, að með því að dæla vatni inn í
júgrið, var einnig hægt að lækna doða, og nokkru seinna voru
doðaveikar kýr læknaðar með því að hlása lofti i júgrið. Er
sú aðferð enn í gildi. Var þar með fótunum kippt undan þeirri