Búfræðingurinn - 01.01.1944, Page 118

B Ú F B Æ í> I N G U R I N N
116
stokkunum, losna á þann hátt, að gult hold vex frá botni
blöðrunnar og sprengir hana. Þetta gula hold, vex nokkuð út
fyrir yfirborð eggjastokksins. Fái kýrin fang, frjóvgist, hald-
asL þessi gulu ber, þangað til að kýrin er borin, þá eiga þau að
hverfa og eggmyndun að byrja að nýju. Hverfi gulu berin
ekki, beiðir kýrin ekki, og eru þau orsök þess, að kýrin liggur
niðri. Oft dugar að kreista eggjastokkana og sprcngja gulu
berin. Er það gert á þann hátt, að farið er með liendi inn í
endaþarni kýrinnar og eggjastokkarnir kreistir í fellingu
þannsins. Eftir þessa aðgerð beiðir kýrin venjulega eftir
nokkra daga, en stundum ekki fyrr en eftir 1—2 vikur. Senni-
legt er, að algengasta orsök þess, að kýr beiða ekki á réttum
tíma, sé vöntun fjörefna og steinefna i l'óðrið. Talið er, að
fjörefnin A og E hafi niikil áhrif á frjósemina. Ciera má ráð
lyrir, að lítið sé af fjörefnum og steinefnum í hröktu heyi.
Það er og alkunnugt, að kýr heiða, er þær koma út á vorin
og fá nýgræðing, sem auðugur er af fjörefnum. (Hreyfingin
iiefur einnig örvandi áhrif.) Tilraunir, sem gerðar hafa verið
i Noregi, sýna, að þorskalýsisgjafir hafa góð áhrif, hvað frjó-
semina snertir. Kýr þær, sem fá reglulega þorskaiýsi, 1 -2
matskeiðar daglega yfir veturinn, eru öruggari með að beiða
á réttum tíma en hinar, sem ekkert lýsi fá. Steinefnaþörfinni
er bezt fullnægt með beinamjöli eða kúfaðri matskeið af
fóðurkrít á degi hverjum.
2) Bólga í legi kemur oflast fyrir í sambandi við fastar
hildir eða erfiða fæðingu. Kýrin hefur j>á graftarhlandna út-
i'erð úr leginu í lengri eða skemmri tíma. Slíkar kýr hafnast
sjaldan, ]><» að þær gangi. Oft, sjálfsagt miklu oftar en menn
gera ráð fyrir, er hólga i leginu án útferðar og breytingar á
leginu svo litlar, að þær finnast ekki, þegar legið er þuklað
frá endaþarminum. Slik bólga er þess oft valdandi, að kýr
liafnast ekki, þó að þær hins vegar heiði reglulega. Lækning-
in er í því fólgin, að legið er skolað úr 2—?i%c Iaigols-vökva.
Til |>ess þarf sérstök áhöld.
3) í þessum flokki eru lcýr, sem beiða óreglulega, — leika
á riðli, Séu eggjastokkarnir athugaðir hjá þessum kúm, er
oftast nær hægt að finna vessafylltár blöðrur eða önnur æxli
í eggjaslokkunum. En ekki er alltaf svo, því að stundum eru
eggjastokkarnir harðir og ekki sherri en eðlilegl er. Oft er
hægt að ráða hót á þessu meini með |>ví að sprengja blöðr-