Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 148

Hvers vegna búa bændur misjafnlega vel?
Þessari spurningu hefur oft verið beint til mín, síðan ég
fór að fást við að gera upp búreikninga bænda og vinna úr
þeim. Þetta er eðlilegur lilutur, því að vart mun vera liægt
að benda á annað, sem getur leyst jafnvel eða betur rir spurn-
ingunni en vel færðir, sundurliðaðir búreikningar. Ástæðan
fyrir því, að ég hef ekki svarað þessari spurningu opinber-
lega, er aðallega sú, að ég hef talið búreikningana vera of
fáa og of misskipt milli Jandshluta til þess, að þeir gætu
verið nægilega tryggur grundvöllur til þess að byggja slikt
svar á.
í þeirri stuttu ritgerð, sem hér fer á eftir um þetta efni,
verða þessu máli ekki gerð skil nema að litlu leyti. Bændur
þurfa að gera stærra átak í búreikningamálunum en verið
hefur. Það er ekki nægilega sterkur grundvöllur að byggja
hagfræðilegar athuganir á að hafa til ]>ess 30—40 búreikn-
inga árlega. Þeir þurfa að vera minnst 100 og helzt 200. Þeim
bændum verður að fjölga, sem færa búreikninga. Þá mætti
leysa úr mörgum viðfangsefnuin, sem enn eru þoku hulin.
Arður búanna er ákaflega misjafn. Sem dæmi skal það
nefnt, að árið 1939 var hæsta búrentan 26,18, en sú hegsta
-f- 15,62. Orsakirnár eru margar, eins og flestum mun ljóst:
misgóðar jarðir, mismunandi útsjónarsemi og dugnaður, mis-
munandi vinnutækni, misdýrt verkafólk o. m. fl. Hjá flestum
bændum er nokkuð af þessum atriðum í góðu lagi, annað i
slæmu, þannig að útkoman verður nálægt meðallaginu.
Ég hef tekið meðalta! af útkomu búreikninga hjá 5
„beztu“ og 5 „lökustu“ bændum, er sendu Búreikningaskrif-
stofunni reikninga sína árin 1939—1941. Bændur eru hér
dæmdir eftir því, hve háa búrentu þeir hafa fengið. „Beztu“
hændurnir höfðu að meðaltali 30,7 % húrentu þessi ár, en
])eii- „lökustu“ -f- 3,6%. Rúmsins vegna verða hér aðeins
sýndar helztu niðurstöður þessara útreikninga: