Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 26

Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 26
EINAR H. GUÐMUNDSSON RITMENNT Magnús Grímsson. þeirra J.H. Hellmuths og 0rsteds.29 Þegar eiginleg kennsla í efna- fræði hófst svo nokkrum árum síðar, studdist Björn einlcum við kennslubók eftir C.L. Petersen.30 Elcki er að fullu ljóst, hvenær Björn hóf kennslu í stjörnufræði við Reykjavíkurskóla. Sennilegt er þó; að það hafi verið árið 1854, en frá því ári er varðveitt handrit með uppskrift að fyrir- lestrum hans um himinhvelið og stjörnurnar.31 Frá og með 1857 notaði hann lcennslubækur eftir C.E. Mundt.32 Ekki er mikið fjallað um greinina sem slíka í skólaskýrslum, og svo virðist sem hún hafi oftast verið kennd sem hluti af stærðfræðinni. Þótt náttúrusaga væri ekki ein af sérgreinum Björns, þurfti hann að lcenna hana árum saman. Kennsla í greininni hófst þó ekki fyrr en á öðru starfsári skólans og flutti Björn í fyrstu fyrir- lestra án kennslubóka. Þar studdist hann meðal annars við kenn- ingar og floklcunarkerfi G. Cuviers. Mesta álaginu var þó fljót- lega létt af Birni, þegar Hannes Árnason (1809-79) lcorn að slcól- anum 1848 og tók við náttúrusögukennslu í efri bekkjum. Björn hélt þó áfram að kenna í fyrsta bekk, einkum dýrafræði og grasa- fræði. í þeim greinum var fljótlega tekin í gagnið kennslubók eft- ir S.T.N. Drejer og skömmu síðar ný bók eftir hann og P.A.F. Bramsen.33 29 Eðlisfræði eptir J.G. Fischer (Kaupmannahöfn 1852) er þýðing úr dönsku á bókinni f.G. Fischers populære Naturlære til Brug i Skoler og ved Selvun- dervisning, sem kom út í Kaupmannahöfn 1844. Hún mun aftur á móti hafa verið þýðing á þýskri bók, f.H. Hellmuth’s Volks-Naturlehre. Bearbeitet von f.G. Fischer, sem kom út í mörgum útgáfum, upphaflega á vegum Johanns Heinrichs Hellmuths (1732-1813). Sem dæmi má nefna, að 14. útg. kom út í Braunschweig 1851 (sjá í þessu sambandi bls. 200 hjá [86]). Ekki hefur tekist að grafa upp frekari upplýsingar um þá félaga Hellmuth og Fischer, nema hvað Fischer hét fullu nafni Johann Georg Fischer og kann að hafa verið sá Fischer sem um skeið var skólastjóri den höheren Búrgerschulc í Hamborg. Ekki má rugla honum saman við landa hans, skáldið Johann Georg Fischer. Eins og fram kemur í megintexta var Eðlisfræði Fischers fyrsta kennslubók- in í eðlisfræði sem kom út á íslensku. Tuttugu og átta árum síðar kom svo næsta verk, Eðlisfræði eftir Balfour Stewart (1828-87) í þýðingu Halldórs Kr. Friðrikssonar (1819-1902). í þessu sambandi er einnig rétt að minna á grein- ar Stefáns Björnssonar um aflfræði í ritum Lærdómslistafélagsins á árunum 1782-90, en þær verða þó vart taldar til kennslubóka [38]. Nánar er fjallað um bækur um eðlisfræði á íslensku hjá [64] og á bls. 34-43 í [42]. 30 Carl Ludvig Petersen (f. 1813) var m.a. kennari við Metropolitanskólann í Kaupmannahöfn. 31 Sjá Lbs 2010 4to. 32 Carl Emil Mundt (1802-73) var kennari við akademíuna í Soro. 33 Franski náttúrufræðingurinn Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert 22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.