Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 99

Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 99
RITMENNT VÖKUMAÐUR, HVAÐ LÍÐUR NÓTTINNI? Skipshöfninni á skipum danska flotans hefur verið skipt í tvo hópa (valctir) eða kvarter, nefnd kongens og dronningens kvarter.19 Jón Ólafsson Indíafari lýsir vökt- unum á austurindíaskipinu Christianshavn í ferð þess sem hófst 1622. Þar var skips- höfninni skipt í þrjá hópa: „Sú fyrsta orða var nefnd kóngsins kvartjer, sú önnur prins- ins kvartjer, sú þriðja hertug Uldrichs kvar- tjer".20 Skipting skipshafna í vaktir er forn, það má sjá af Ólafssögu sem er í 13. aldar hand- ritum. Þar segir frá skipinu Orminum langa eftir Svoldarorustu: En Eirílcur jarl tók nú mikinn sóma og lof er hann fékk þvílíkan sigur. Hann tók nú Orminn langa og setti sig stjórnar mann fyrir hann og skipaði hann sínum mönnum með þrennum skipunum.21 Hið sarna má sjá í Halldórs þætti Snorrasonar hinum síðari, einnig í 13. aldar handritum: Konungur svarar og kvað það að vísu haldast skyldu, kvaddi síðan hirðina, að þeir skyldi taka sex skip og fara með Halldóri og hafa þrenna skipun á hverju.22 Á íslenska þilskipaflotanum á síðustu öld- um voru teknir upp erlendir siðir um skips- valct, og virðast þeir komnir frá Danmörku. Vaktirnar á íslensku skipunum undir lok 19. aldar og í byrjun þeirrar 20. voru fimrn og skiptust vakthóparnir eða vaktmennirn- ir á um að standa þær: Samkvæmt Böðvari Magnússyni í lýs- ingu hans á því þegar hann réðst á slcútu vertíðina 1899:23 Kveldvakt 19:00-24:00 Næturvakt eða hundavakt, hundurinn 24:00-04:00 Morgunvakt 04:00-07:00 Formiðdagsvakt 07:00-12:00 Langavakt 12:00-19:00 Samkvæmt Gils Guðmundssyni eftir frá- sögnum vestfirskra manna:24 Kvöldvakt Hundavalct Þristur Formiðdagsvakt Langavakt Samkvæmt Haraldi sem var á sjó í 60 ár 1 norðlenskra hákarla- 19:00-24:00 24:00-04:00 04:00-07:00 07:00-12:00 12:00-19:00 Ólafssyni sjómanni [ 1980:25 Kvöldvakt Hundavakt Þristur Langavakt Dagvakt 19:00-24:00 24:00-04:00 04:00-07:00 07:00-12:00 12:00-18:30 Halldóri Guðmundssyni hákarlamanni ber saman við hina um að hundavaktinni hafi lokið kl. 4:00, en vaktina eftir það, sem hann kallar þristinn, segir hann hafa staðið frá þeim tíma til kl. 7:30. Langavakt heitir vaktin frá 12:30 til 18:30 hjá Halldóri.26 Jón Kr. Lárusson segir að langavakt hafi staðið frá 12:30 til 18:30 í lýsingu á því þegar hann var á skútu laust fyrir 1898.27 Lönguvakt Haralds Ólafssonar kalla hinir formiðdagsvakt, og hann er sá eini sem notar orðið dagvakt, en það er um vaktina sem hinir kalla lönguvakt. 19 Bloch (192.8) bls. 401. Sbr. skýringu á „Quarteer" frá lokum 18. aldar í Koefoed (1993) bls. 120. 20 Jón Ólafsson (1908-09) bls. 216. 21 Saga Óláfs Tryggvasonar (1932) bls. 238. 22 Laxdæla saga. Halldórs þættir Snorrasonar (1934) bls. 273. 23 Böðvar Magnússon (1953) bls. 191. 24 Gils Guðmundsson (1977) bls. 97-98. 25 Jón Guðnason (1987) bls. 84. 26 Halldór Guðmundsson (1944) bls. 163, 167 og 171. 27 Jón Kr. Lárusson (1949) bls. 248. 95
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.